Zoveel meer dan maandverband: hoe Tungga Dewi medeoprichter werd van femtech startup Perfect Fit

Tekst door Anne Dirks

Nu praat Tungga Dewi zonder blikken of blozen over menstruatie, maar opgroeiend in een islamitisch gezin op West Java, was ongesteld zijn een groot taboe. Dewi is medeoprichter en ceo van Perfect Fit, een start-up uit Bali die menstruatieondergoed en wasbaar maandverband maakt. Nu is dit een onderwerp als alle andere onderwerpen, vertelt ze lachend, alsof je over het weer praat, of het verkeer. 

Maar vroeger was dat anders. “Mijn moeder vertelde mij uiteindelijk wat er aan de hand was. Ik herinner mij nog heel scherp hoe zij mij uitlegde dat ik nu volwassen was, oud genoeg om mijn eigen zonden te dragen. Dat betekent op je gedrag letten, maar er zijn ook allerlei andere regels die erbij komen kijken. Niet je nagels knippen als je bloedt, al het haar dat je verliest in die periode verzamelen en bewaren, niet zomaar de menstruatieproducten die je gebruikt weggooien. Anders zal de geest van een witte dame in een witte jurk je blijven achtervolgen!”

Menstruatie als aanknopingspunt voor een gesprek over vrouwenrechten

Het is 2019 als Tungga Dewi als projectmanager bij NGO Kopernik wordt gevraagd om samen met Simavi een project op te zetten op het Indonesische eiland Flores, erop gericht om vrouwen daar te onderwijzen over menstruatie en om te zorgen dat gemeenschappen toegang hebben tot wasbaar maandverband. 

Al snel realiseert zij zich dat er in al die jaren niet zoveel veranderd is. Meisjes hebben vaak geen idee hoe een cyclus werkt, wat menstruatie is en wat het - als volkomen normaal en biologisch proces - betekent. Ze zijn nog steeds bang voor de geest met de witte jurk. “Ik realiseerde mij op Flores dat het onderwerp menstruatie een perfect aanknopingspunt is om te praten over het lichaam in het algemeen, vrouwenrechten, reproductieve rechten en de klimaatcrisis.” Tungga Dewi lacht: “Je kunt gerust zeggen dat ik geobsedeerd raakte door het onderwerp.”

Wilde gok: van idee naar bedrijf

Als 2020 het project afloopt tussen Kopernik en Simavi (zie ook het kader Simavi en Perfect Fit) en kort daarna een pandemie uitbreekt, dwingt het haar tot nadenken. Ze vindt het zo jammer dat het project wordt stopgezet dat ze besluit dat ze doorgaat, maar dan op een andere manier.

Ze bespreekt het met haar baas en collega’s en neemt een besluit: ze zegt haar baan op. “Ik heb echt mijn levensdoel gevonden met dit onderwerp,” legt Tungga Dewi uit, “dus ik besloot een wilde gok te nemen en dit idee uit te bouwen als bedrijf,.” Ze duikt in de vraag wat mensen écht nodig hebben tijdens hun menstruatie.

In Indonesië gebruikt minder dan 2% van de vrouwen tampons, omdat er nog steeds stigma’s zijn rond het inbrengen van iets in je vagina. “We wilden dus iets maken dat de vrouwen van Indonesië zou aanspreken, zo min mogelijk het milieu belast én een gespreksstarter zou zijn.” Ze kwamen al snel uit bij het menstruatieondergoed en herbruikbaar maandverband. Dit is het moment dat Perfect Fit een zelfstandig bedrijf wordt.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen mét toekomstvisie

Tungga Dewi besluit dat áls ze dit gaat doen, dan meteen goed. Inclusief, duurzaam en toegankelijk. Perfect Fit werkt nu samen met een organisatie die slachtoffers van seksueel geweld aan werk helpt en voor elk product dat er verkocht wordt, geeft Perfect Fit een wasbaar maandverband weg aan iemand die het nodig heeft. “We zijn er nog niet, maar we zijn een eind op weg. Ik wil in de toekomst door heel Azië liggen en gratis producten kunnen aanbieden op scholen en andere openbare plekken. 

En we willen het product verder ontwikkelen. Ik zou uiteindelijk graag een product willen maken van gerecyclede stof en biologisch katoen, plus de mogelijkheid willen bieden dat mensen het product inleveren als het op is, zodat we er nieuwe producten van kunnen maken. Ik ben bijvoorbeeld erg onder de indruk van Yvon Chouinard, de oprichter van Patagonia, die ethisch onderneemt en al z’n aandelen heeft gedoneerd aan de nonprofit tegen klimaatverandering. Zoiets zie ik ook voor mezelf voor me bij Perfect Fit, voor vrouwen en het milieu.”

Menstruatiearmoede in Indonesië

Menstruatiearmoede is een groot onderwerp in Indonesië. Performance Monitoring and Accountability (PMA 2020) data van de Bill & Melinda Gates Foundation geeft aan dat 22% van 8.252 ondervraagde mensen die menstrueren in Indonesië uitdagingen heeft om op een waardige manier om te gaan met menstruaties. “Dat houdt in dat er niet genoeg toegang is tot sanitair, producten of educatie. 

Die 22% klinkt misschien niet als veel,maar als je bedenkt dat Indonesië 70 miljoen vrouwen telt in de vruchtbare leeftijd betekent dat er 15 miljoen vrouwen en meisjes in Indonesië elke maand een probleem hebben.” WC’s kan PerfectFit niet bouwen, maar educatie en menstruatieproducten voorzien, daar kunnen we wel bij helpen, zegt Tungga Dewi. “We zijn een for-profit bedrijf, maar uiteindelijk vormen impact en educatie het hart van Perfect Fit.”

Ongesteld zijn is niet zoals in de reclames

De sociale media-accounts van Perfect Fit staan dan ook bol van de korte, grappige video’s waarin de cyclus wordt uitgelegd, de verschillende taboes rondom menstruatie en de producten worden doorbroken én allemaal op een begrijpelijke en toegankelijke manier. Vrouwen, mannen, transgender en non-binaire mensen van allerlei maten en kleuren tonen zich in het Perfect Fit ondergoed. Dit is een bewuste keuze, legt Tungga Dewi uit. 

“Omdat het echt is. Dit is hoe mensen die menstrueren eruitzien. Ongesteld zijn is niet zoals in de reclames. Er zijn genoeg mensen die gewoon alles kunnen doen en laten, maar er zijn óók genoeg mensen die er wel last van hebben en rustiger aan willen doen. Wat we willen benadrukken is dat je jezelf mag zijn en alles wat jij voelt valide is. Als je wil rusten, rust! En dat als je productief wil en kan zijn, doe dat vooral! Het is helemaal aan jou. Maar het belangrijkste is de boodschap dat: ongesteld zijn een natuurlijk gegeven is, en je je niet hoeft te schamen, je mag erover praten. Dit hoeft geen geheim te zijn.”

Simavi en Perfect Fit

Perfect Fit is niet alleen een bedrijf, het is ook een lokaal-geleid project van Simavi waarin meisjes in de ondervertegenwoordigde regio’s in Indonesië naast goed en betaalbaar maandverband, ook kennis en informatie krijgen over hun lichaam en seksualiteit. Het project begon onder een andere naam als een samenwerking met partner Kopernik, werd daarna verlengd onder de naam SEHATI en toen Perfect Fit een zelfstandig bedrijf werd, werden zij de partner van Simavi en werd dat de naam van het project.

Een belangrijk initiatief met als doel om meisjes op school te houden en te ondersteunen met een kans op een gelijkwaardige toekomst en een gezond leven. Perfect Fit ging in 2018 van start als samenwerking tussen lokale partner Kopernik en Simavi in Ruteng, Manggarai District, Indonesië. Simavi, samen met onze lokale partners, introduceerde toen een duurzame aanpak om lokaal-gemaakt, herbruikbaar maandverband te verspreiden onder vrouwen en meisjes.

Vanwege het succes in Ruteng heeft Simavi samen met haar partners ook een productie- en distributie-unit opgezet in Labuan Bajo, West Manggarai in 2020. In de hub in Labuan Bajo hebben we 10 vrouwen getraind om kleermaker te worden en werken we samen met meer 70 wederverkopers die met de gemeenschap discussiëren over menstruele gezondheid en het gebruik van herbruikbare menstruatiepads promoten. Dit zijn onder andere huisvrouwen, vrouwen die slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld, vrouwen met een handicap, oudere vrouwen maar ook juist jonge vrouwen. 

Er zijn ook mannen die werken als wederverkopers om het taboe rondom menstruatie en seksuele en reproductieve gezondheid te doorbreken. Het Perfect Fit project loopt tot eind augustus 2023.