Sandra van Soelen: ‘Intimidatie van wateractivisten is onacceptabel’

Sandra van Soelen van Simavi ging met een duidelijk doel naar het World Water Forum: namens een netwerk van organisaties ervoor zorgen dat het principe van ‘Leaving no one behind’ [niemand achterlaten; red] niet bij mooie woorden blijft, maar ook echt onderdeel wordt van beleid en uitvoering overal ter wereld. Het World Water Forum is een driejaarlijkse conferentie waar allerlei spelers rond water en sanitatie zoals overheden, bedrijven, donoren en wetenschappers bij elkaar komen om nieuwe stappen te zetten naar een wereld waar iedereen toegang heeft tot water en sanitatie.

Waarom is het nodig om aandacht te vragen voor ‘Leaving no one behind’?

‘Het World Water Forum is een platform om alle stakeholders bij elkaar te brengen, maar helaas zien we dat in de praktijk een grote groep belanghebbenden ontbreekt: bijvoorbeeld de honderden miljoenen vrouwen en meisjes die geen toegang hebben tot schoon drinkwater en een veilig toilet in hun huis. Deze groep wordt het hardst geraakt door de besluiten die genomen worden, maar hun problemen en oplossingen worden niet gehoord. Het is voor hen te duur of ingewikkeld om zich te laten vertegenwoordigen.’

Water is een mensenrecht, hoe kan het dat zovelen nog altijd geen toegang tot water en sanitatie hebben?

‘Leaving no one behind’ betekent dat je ook de mensen moet bereiken die vaak onzichtbaar zijn en weinig invloed hebben: gemeenschappen in afgelegen gebieden, bewoners van sloppenwijken, en diegenen naar wie zelden geluisterd wordt: vrouwen en meisjes. Dat kan lastig en duur zijn voor overheden en waterbedrijven, maar daarom is het niet minder belangrijk. Het wrange is dat de prijs van water voor huishoudens zonder een aansluiting vaak veel hoger ligt: zij betalen per jerrycan of met hun gezondheid.’

Wat is het People’s Water Forum en waarom werd hun het werk onmogelijk gemaakt?

‘Het People’s Water Forum is een soort tegenbeweging van lokale organisaties die strijden voor waterrechtvaardigheid. Het World Water Forum is erg gericht op het bedrijfsleven, ook omdat er veel sponsoren uit die hoek zijn. Al twintig jaar lang organiseert het People’s Water Forum tijdens het World Water Forum een paar dagen lang eigen sessies met maatschappelijke organisaties en lokale wateractivisten.’

‘Dit jaar werden ze echter vanaf dag 1 op allerlei manieren tegengewerkt en geïntimideerd. Locaties wilden ineens niet meer met hen samenwerken, mensen van de lokale organisaties werden dagenlang zonder eten vastgezet in hun hotel. En toen de Special Rapporteur voor Water en Sanitatie van de Verenigde Naties, Pedro Arrojo-Agudo, met hen wilde spreken, werd ook hij tegengehouden.’

‘Ik kreeg daarna het verzoek om de Special Rapporteur in contact te brengen met de Nederlandse delegatie op het World Water Forum om druk uit te oefenen op de Indonesische autoriteiten. Gelukkig kon ik snel een gesprek regelen met Meike van Ginneken, de Nederlandse Watergezant en in Indonesië leider van de Nederlandse delegatie.’

Wat heeft Nederland vervolgens gedaan?

‘Meike van Ginneken heeft met het betrokken Indonesische ministerie gesproken en het ook aan de orde gesteld tijdens de sessies waarin zij spreker was. Hetzelfde is gedaan vanuit de Spaanse en de Franse delegatie om een duidelijk signaal te geven aan de Indonesische autoriteiten. De volgende dag zijn de mensen die gegijzeld waren vrijgelaten. Als de Indonesische overheid kritische stemmen wilde smoren, dan hebben ze het tegendeel bereikt.’

Is dit soort intimidatie van maatschappelijke organisaties iets dat je vaker meemaakt?

‘Wereldwijd is er wel een tendens om steeds repressiever op te treden tegen activisten en critici. Het volgende World Water Forum zal plaatsvinden in Saudi-Arabië en dat stelt me niet gerust. Maar we zien het ook in landen waar Simavi werkt. Neem Oeganda, waar het heel moeilijk is om het over LGBTIQ-rechten te hebben of over de effecten van een oliepijpleiding die de overheid graag wil hebben. Het effect is dat mensen zich steeds minder durven uit te spreken.’

Hoe moeten we daarmee omgaan vanuit Nederland?

‘Ik ben blij dat Meike van Ginneken zich op Bali heeft uitgesproken over het belang van ruimte voor maatschappelijk debat. Er komt een vervolggesprek met haar over hoe we ons hier in de toekomst nog meer voor kunnen inzetten. Natuurlijk blijven wij als Simavi gewoon ons werk doen, samen met de vrouwen en meisjes om wie het gaat zodat zij zich kunnen blijven uitspreken over hun behoeften en oplossingen. Maar het is ook belangrijk dat politieke leiders als Pedro Arrojo-Agudo en Meike van Ginneken dit blijven aankaarten op internationaal niveau. Want wat is gebeurd op Bali is onacceptabel.’