Zeldzame kever in Sicilië vergroot kennis van lokale fauna

Een recente ontdekking in Mazara del Vallo heeft de entomologische kennis van Sicilië verder verrijkt. De gepensioneerde bioloog en entomoloog Angelo Ditta trof bij toeval een keversoort aan die in Italië nog nooit eerder was geregistreerd: Axinotarsus (Tarxinosus) implicatus. Deze kleine kever, bekend uit Noord-Afrika, werd gevonden in de contrada Deccaco, waar Ditta drie exemplaren verzamelde — één mannetje en twee vrouwtjes.

Jarenlange veldstudies en nieuwe vondsten

Angelo Ditta is 74 jaar en werkte 33 jaar als docent Wetenschappen. Na zijn pensionering op 58‑jarige leeftijd wijdde hij zich volledig aan veldonderzoek. Hij is ook de enige onderzoeker die bevoegd is om te werken in de beschermde zone Riserva naturale integrale Lago Preola and Gorghi Tondi, een belangrijk toevluchtsoord voor trekvogels. Met net, reageerbuisjes, verrekijker en vele kilometers lopen langs kustlijnen en binnenland heeft hij een lange reeks bijzondere vondsten gedaan.

In totaal heeft zijn werk geleid tot meer dan 30 soorten die nieuw zijn voor Sicilië, acht nieuwe voor Italië en zelfs één soort die voor het eerst in Europa werd aangetroffen. Deze cijfers illustreren hoe rijk en soms nog onbekend de biodiversiteit van het eiland blijft.

Enkele opmerkelijke waarnemingen

Onder de opvallende vondsten is Myrmecophilus fuscus, een minuscule mierenkruiper waarvan Ditta een exemplaar aantrof in het bos Scorace bij Buseto Palizzolo. Dit is pas het tweede exemplaar ooit in Italië gevonden; het eerste was op de Etna ontdekt in 2013. Ditta beschrijft het beestje als bijzonder klein: “Hij was slechts 2,8 millimeter,” legt hij uit, en voegt toe dat deze sprinkhaansoort leeft in mierenhopen waar zij zich voedt met wat de mieren vangen.

Een andere interessante vondst is de spin Canariphantes zonatus, die normaal voorkomt in schaduwrijke, laag begroeide gebieden. Terwijl het eerste Italiaanse exemplaar uit Sardinië kwam, dokumenteerde Ditta drie exemplaren in de reserve van Gorghi Tondi. Hij suggereert dat deze spin mogelijk via ballooning naar Sicilië is gekomen — een gedrag waarbij jonge spinnetjes met zijden draadjes door de wind worden meegenomen als kleine parachutes.

Een ontdekking die zowel natuurhistorisch als cultureel raakvlakken heeft, betreft de vlieg Leptometopa latipes. Deze soort werd oorspronkelijk voor het eerst genoemd na identificatie binnen het sarcofaag van keizer Frederik II in Palermo in 1830 en was daarna erg zeldzaam in Sicilië. Ditta vond een vrouwtje langs de oevers van de rivier Mazaro. Hij licht toe dat de volwassen vliegen hun eieren op dode dieren leggen en dat de larven zich ook in mest kunnen ontwikkelen, waardoor de aanwezigheid van deze soort op deze locatie een verrassende vondst was.

Internationale validatie en netwerken

De identificatie van sommige exemplaren werd bevestigd door externe specialisten. Zo gaf Paul L.T. Beuk van het Museo storico naturalistico di Maastricht bevestiging over ten minste één van de vondsten; het specimen uit Mazara del Vallo is daar tentoongesteld. Ditta onderhoudt contacten met onderzoekers en specialisten wereldwijd — universitair docenten, entomologen en arachnologen — en bespreekt ieder nieuw exemplaar met deze internationale netwerken. Die uitwisseling van kennis draagt wezenlijk bij aan de correcte determinatie en het bredere begrip van verspreidingspatronen.

“Ik blijf zoeken: de natuur, als je goed observeert, blijft je steeds weer verrassen,” zegt Ditta. Zijn toewijding illustreert hoe individueel veldwerk, jarenlange observatie en samenwerking met experts grote wetenschappelijke waarde kunnen opleveren.

Belang voor biodiversiteit en onderzoek

Ditta’s waarnemingen hebben meerdere implicaties. Ten eerste tonen ze aan dat Sicilië nog steeds herontdekkingen en nieuwe vondsten kan opleveren, zelfs in gebieden die al relatief goed bestudeerd zijn. Ten tweede benadrukken ze het belang van beschermde gebieden zoals Lago Preola and Gorghi Tondi voor het behoud van zeldzame soorten en voor wetenschappelijk onderzoek. Ten slotte onderstrepen ze de rol van amateur- en gepensioneerde wetenschappers in biodiversiteitsdocumentatie: met toewijding en methodische veldpraktijken kunnen zij waardevolle bijdragen leveren aan de wetenschap.

Hoe u kunt bijdragen

Amateuronderzoekers en natuurliefhebbers kunnen bijdragen door observaties zorgvuldig te documenteren, indien mogelijk foto’s en locatiegegevens te bewaren en contact te zoeken met lokale natuurorganisaties of onderzoeksinstellingen voor determinatie. Respect voor beschermde gebieden en naleving van vergunningseisen blijft daarbij essentieel.

Veelgestelde vragen

• Wat maakt de vondst van Axinotarsus (Tarxinosus) implicatus belangrijk?

  Het is de eerste bevestigde registratie van deze Noord-Afrikaanse kever in Italië, wat nieuwe vragen oproept over verspreiding en migratieroutes van kleine geleedpotigen naar het Europese geweld.

• Kunnen deze soorten schade aanrichten of gevaarlijk zijn?

  De beschreven soorten zijn niet schadelijk voor mensen; het gaat om kleine insecten en spinnen die vooral ecologische rollen vervullen in voedselwebben en afvalverwerking.

• Hoe worden vondsten geverifieerd?

  Vondsten worden vaak door experts gedetermineerd aan de hand van morfologie en vergelijking met referentiemateriaal. Internationaal contact en museumcollecties spelen hierbij een sleutelrol.