Je denkt dat je weet wat je gaat vinden als je je specialiseert in fossielen. Maar soms gooit de natuur je een truc. Wij onderzoekers bestudeerden oude kaken uit de kalksteengrotten op Hispaniola, in de hoop de geschiedenis van kleine, uitgestorven knaagdieren te reconstrueren. Wat we ontdekten, leek meer op een rommelige kinderkamer dan op een archeologische vondst.
Het gaat om grotten waar de natuur al duizenden jaren vallen bouwt voor dieren. We vonden resten van zeldzame luiaards, apen, schildpadden en krokodillen. Maar de echt vreemde ontdekking deed zich voor toen we de braakballen van uilen onder de loep namen. In plaats van het verwachte, zagen we iets wat totaal niet thuishoorde in een 10.000 jaar oud skelet.
De holtes die geen holtes waren
Bij het onderzoeken van de kaken van die oude knaagdieren merkten we rare opvullingen op. Normaal gesproken vallen de tanden van knaagdieren uit na ontbinding. Dat is geen verrassing. Maar wat hier in de lege tandkassen zat, leek op sedimentpropjes, en dat was wél vreemd.
We hebben de fossielen gescand met röntgenstralen, en toen viel het kwartje. Die propjes waren geen vuil of simpele aarde. Het bleek te gaan om nestmateriaal. Dit is een gedrag dat we nog nooit eerder in versteende kaken hebben gezien.
Een natuurlijke kinderkamer voor bijen
Wat bleek? Bepaalde solitaire bijensoorten gebruiken deze lege tandplaatsen als een soort veilige, voorgevormde wieg voor hun larven. Zie het zo: het is alsof je een gloednieuw Montessori-huisje vindt, maar dan gemaakt van de holle kies van een uitgestorven dier.
- De bouwwerken zijn gemaakt van modder, vergelijkbaar met wat bijen vandaag de dag nog steeds gebruiken.
- In sommige holtes vonden we zelfs restanten van stuifmeel – voedselreserves voor de bijlarven.
- Het bewijst hoe vindingrijk de natuur kan zijn in het hergebruiken van 'bouwmaterialen'.
De dader werd geïdentificeerd als Osnidum almontei, een bijensoort vernoemd naar de ontdekker van de grot. Dit is een goed voorbeeld van waarom je nooit zomaar aanneemt dat een fossielfossiel is als je het vindt. Soms is het een verlaten appartement dat een nieuwe huurder heeft gevonden.
De les voor jouw volgende opruimactie
Dit is niet alleen een wetenschappelijk feitje; het is een herinnering dat we vaak te snel oordelen over wat 'afval' is. Denk eens aan die oude houten schuur in je achtertuin die je wilde slopen. Misschien is het niet zomaar een hoop rot hout.
De praktische tip: Kijk bij het opruimen van oude meubels niet alleen naar wat er *niet* meer werkt, maar ook naar wat *andere* wezens er vandaag de dag mee doen. Soms is een vergeten hoekje thuis de perfecte schuilplaats voor iets onverwachts. Ik heb laatst een kruimeldiefje met een leeg snoepwikkeltje zien spelen; de natuur improviseert de hele dag door.
Deze studie, gepubliceerd in de Proceedings of the Royal Society B, laat zien dat de duizenden fossielen die nog in die grot liggen te wachten, ons nog veel vreemdere verhalen kunnen vertellen dan alleen maar over uitgestorven dieren. Het gaat over de verborgen ecosystemen die zich vormen op de meest onwaarschijnlijke plekken.
Wat is de vreemdste vondst die jij ooit hebt gedaan in huis of in de tuin die je eerst voor iets anders aanzag?
