Het klinkt compleet tegenstrijdig. We weten dat de zeespiegel stijgt, we zien de waarschuwingen van klimaatwetenschappers, en toch zien we de meest felbegeerde nieuwbouwprojecten verschijnen op oude industriegebieden pal aan het water, zoals in het bruisende Noordhaven van Kopenhagen. Is dit pure arrogantie of zit er een slimme, verborgen reden achter deze schijnbare paradox?
Je bent waarschijnlijk net als mijn collega, die onlangs de overstap maakte van een veilige plek op een heuvelrug naar een appartement op de eerste rij aan zee. Hij vroeg zich af: "Bouwen we hier omdat we de risico's negeren?" Het is een vraag die velen bezighoudt. Laten we eens kijken wat de experts zeggen over de verleiding van het water en het soms trage tempo van onze klimaatadaptatie.
De onweerstaanbare aantrekkingskracht van wonen bij water
Het is een bekend psychologisch fenomeen: mensen willen bij het water wonen. Gedragspsycholoog Henrik Tingleff legt uit dat dit dieper gaat dan alleen de esthetiek. Als je 10 tot 15 minuten vertoeft in de nabijheid van natuur of water, daalt het stresshormoon cortisol meetbaar.
Wij zijn als mensen geprogrammeerd om de natuur op te zoeken, zelfs als dat op de lange termijn risico’s met zich meebrengt.
Dit zorgt voor een collectieve ‘lemming’-gedrag waarbij we elkaar volgen, simpelweg omdat het goed voelt. Maar er is ook het *ego-effect*: jij gelooft dat jij het wél slim aanpakt, ook al doen duizenden anderen hetzelfde.
Het financiële plaatje: Waarom gemeenten groen licht geven
Terwijl de bewoner de mentale boost voelt, zit de gemeente met een ander dilemma. Wat drijft gemeenten om deze dure en potentieel risicovolle bouwprojecten toe te staan?
Kirsten Halsnæs, professor in Klimaat & Economie aan de DTU, wijst op een harde realiteit: klimaatadaptatie kost miljarden. De oude havengebieden zijn gemeente-eigendom. Door deze grond te verkopen aan projectontwikkelaars met diepe zakken, halen zij de nodige fondsen binnen.
- De verkoop levert directe winst op voor de gemeentekas.
- Er komen nieuwe, kapitaalkrachtige belastingbetalers bij.
- De opbrengsten kunnen (deels) geïnvesteerd worden in de noodzakelijke waterkeringen.
Kortom: in dit geval weegt de directe financiële noodzaak zwaarder dan de abstracte, toekomstige waterdreiging.
De mythe van de 'volledige' klimaatbestendigheid
Grote institutionele beleggers, zoals pensioenfonds PFA, investeren zwaar in deze nieuwbouw. Zij beweren dat de structuren van de grond af aan zijn ontworpen om de huidige voorspelde stormvloeden van twee meter op te vangen. Ze noemen dit een omkering van de risicobenadering.
Peter Morgan van PFA: "De lokale plannen zien niet alleen op de nieuwe wijk, maar ook op de bescherming van de achterliggende stad tegen de aangepaste waterniveaus."
Maar is dit genoeg als we rekening houden met de wetenschappelijke projecties?
De kloof tussen plan en uitvoering
Hoewel de ontwerpen ambitieus zijn, blijft de implementatie van de *grote* beschermingswerken achter. Professor Halsnæs benadrukt dat de plannen er liggen – grotere riolen, dijken, en samenwerking met de staat voor megaprojecten zoals de nieuwe landaanwinningen.
Het werkt als een koffiefilter, maar dan voor data: we hebben de informatie, maar de uitvoering 'lekt' constant.
Het proces vertraagt omdat de financiering en de verdeling van de kosten onduidelijk zijn. Elke dag dat we wachten, worden we theoretisch armer door de schade die we voorkomen hadden kunnen vermijden. Halsnæs schat dat 10.000 woningen in de regio al binnen enkele jaren direct risico lopen als er niets gebeurt.
Wat betekent dit voor jou als nieuwe kustbewoner?
Mijn collega, nu trotse inwoner van Noordhaven, vroeg PFA of hij zich zorgen moest maken nu zijn pensioen en zijn eigen vermogen vastzitten in risicogebied. Het antwoord was geruststellend, maar met een voetnoot.
Morgan van PFA zou zelf ook in zo'n appartement kopen, wijzend op de lokale maatregelen én de grotere staatsinitiatieven. Maar hij voegt eraan toe: "Je kunt altijd zeggen dat er een verhoogd risico is als je dicht bij het water woont, en daarmee moet je leren leven."
Uiteindelijk is de keuze om bij het water te bouwen een complexe afweging: het voedt de lokale economie vandaag en geeft ons psychologisch welzijn, terwijl we hopen dat de miljardeninvesteringen in dijkverzwaring tijdig gerealiseerd worden.
Dus, je nieuwe appartement betaalt – letterlijk – mee aan de droge voeten van de stad achter je. Maar hoe lang kun je die golf van optimisme volhouden? Wat denk jij: zou jij de sprong wagen en bouwen op een plek die potentieel onder water loopt binnen een eeuw?
