Je bent waarschijnlijk enthousiast over de nieuwste doorbraken in kunstmatige intelligentie. Maar terwijl de chipfabrikanten de krantenkoppen halen, groeit er achter de schermen een gigantisch probleem. Deze slimme systemen hebben een onverzadigbare dorst naar stroom, en die stroom moet nu komen van plekken waar we dachten dat we voorgoed afscheid van hadden genomen.
De technologie van morgen wordt nu gevoed door de energieoplossingen van gisteren. In de VS zien we nu al dat centrales die op het punt stonden te sluiten, worden teruggehaald uit het museum. Dit is geen verre toekomstsscenario; het gebeurt nu al op grote schaal. Je moet weten wat dit betekent voor de netstabiliteit en de milieu-ambities.
De onstilbare honger: AI is een energievreter
De race om steeds krachtigere AI-modellen te bouwen en te draaien is technisch gezien een energiewedloop. Datacenters draaien 24/7 op volle toeren. Wij zien de innovatie, maar de energieleveranciers zien de onhoudbare toename in de elektriciteitsvraag.
Het is een klassiek geval van een tijdsfaseverschil. Nieuwe, groene energieprojecten kosten jaren om te bouwen en operationeel te krijgen. AI-datacenters komen echter in razend tempo bij. Dit gat tussen vraag en aanbod dwingt netbeheerders tot snelle, pragmatische oplossingen.
PJM: De eerste vlam aan de lont
Nergens is dit spanningsveld duidelijker dan in de PJM-regio, het grootste elektriciteitsnetwerk in de VS. Dit gebied, dat dertien staten beslaat, is een soort regionale energiebeurs. Het is ontworpen voor eerdere verbruikspatronen, niet voor de constante, schokkende pieken van AI-datacenterclusters.
PJM fungeert momenteel als de meest gevoelige barometer voor een wereldwijd probleem. Als je dacht dat de stroomprijzen hoog waren met de huidige airconditioningbehoefte in de zomer, dan is de situatie rond de datacenters nog verontrustender.
De terugkeer van de 'Peaker' centrales
Wat zijn 'peaker plants' precies? Dit zijn de noodkrachtcentrales. Ze zijn gebouwd om supersnel op te starten bij extreme pieken – denk aan de hittegolf in juli of een onverwacht koude dag in februari. Ze zijn niet bedoeld voor continue werking en staan meestal stil.
De cijfers liegen er niet om. Hoewel ze slechts 3% van de totale elektriciteit leveren, nemen ze bijna 19% van de geïnstalleerde capaciteit in beslag. Die reserve wordt nu veel frequenter aangesproken dan gepland.
Het concrete voorbeeld: De levensduur van een oliefabriek
Neem de Fisk-centrale in de volkswijk Pilsen, Chicago. Dit is een oude, op stookolie gestookte installatie die eigenlijk volgend jaar gesloten zou worden. Vanwege de nieuwe stroomdorst van de datacenters zag de eigenaar (NRG Energy) plotseling een economisch argument om de stekker niet eruit te trekken. De gemeenschap dacht dat de vervuiling voorbij was; nu draait de schoorsteen weer vaker.
De prijs van urgentie: Je portemonnee en de lucht
Het is niet alleen een technisch dilemma; de marktkrachten zijn meedogenloos. In PJM schoten de prijzen om levering op piekmomenten met meer dan 800% omhoog vergeleken met het jaar ervoor. Dit is de directe stimulans.
Wat zien we als resultaat? Bijna 60% van de geplande sluitingen van olie-, gas- en kolencentrales in die regio zijn geannuleerd of uitgesteld. Dit zijn vaak de oudere peaker-eenheden.
- Lokale impact: Oudere centrales hebben vaak minder moderne filters. Frequentere werking betekent lokaal meer vervuiling in directere zin.
- Klimaatdoelen verschuiven: Het gaat niet alleen om olie. Ook kolencentrales die onder klimaatafspraken zouden verdwijnen, krijgen uitstel.
Wat jij hieruit kunt leren
De paradox is dat de meest geavanceerde technologie momenteel onze meest verouderde en minst schone infrastructuur draaiende houdt. Dit is de ‘dirty secret’ van de AI-revolutie.
Een praktisch advies: kijk kritisch naar de stroomleveringsbeloftes van de energiebedrijven in jouw regio. Als ze grote investeringen in datacenters aankondigen, vraag je dan af waar die stroom vandaan komt als de nieuwe windparken pas over vijf jaar klaar zijn. Vaak wordt de bufferrol tijdelijk gevuld door oudere centrales die een nieuwe adem krijgen.
Het is duidelijk: de energietransitie krijgt een onverwachte en stevige hobbel door AI. Wat denk jij: zou de overheid moeten ingrijpen om te voorkomen dat oude vervuilers langer blijven draaien dan gepland, of laten we de marktkrachten de netstabiliteit laten waarborgen?
