Je ziet het misschien voor je: een strandwandeling op een Caribisch eiland, de zon zakt, en je zoekt beschutting onder een vriendelijk ogende boom. Maar wat als die boom de gevaarlijkste ter wereld is? Ik heb me onlangs verdiept in de Manchineel - een boom wiens fruit eruitziet als een verleidelijk appeltje, maar die dodelijk is bij aanraking.
Dit is geen grap. Zowel het fruit, de bladeren als de rook van het hout zijn zo giftig dat een korte blootstelling kan leiden tot ernstige brandwonden of zelfs de dood. Als jij of je buren zo'n boom in de tuin hebben (wat in sommige regio's voorkomt), moet je direct weten hoe je jezelf en je gezin beschermt. Laten we eens kijken waarom deze boom zo'n reputatie heeft.
De look-a-like: De verleidelijke dood
De Manchineel boom (wetenschappelijke naam: Hippomane mancinella), ook wel bekend als de ‘strandappel’ of ‘doodsappeltaart’ in het Engels, komt voornamelijk voor in kustgebieden van Midden- en Zuid-Amerika en de Caraïben. Het is een meester in camouflage.
Het gevaar zit in de witte sap
Het schokkende zit hem in de melkachtige, witte sap die onder de bast vandaan komt als je erin snijdt of als er een tak breekt. Dit sap is extreem corrosief. Ik zag foto's – en geloof me, je wilt dit liever niet in het echt zien – van mensen die onder de boom schuilden toen het regende. De druppels die van de bladeren vielen, veroorzaakten chemische brandwonden op hun huid. Alsof je met puur zuur in aanraking komt.
Wat je nooit moet doen bij contact met dit sap:
- Het proberen weg te wassen met alleen water. Het helpt, maar je moet onmiddellijk medische hulp zoeken.
- Het fruit eten. De gevolgen variëren van hevige interne bloedingen en braken tot een zekere dood. Zelfs een hap nemen is fataal.
Meer dan alleen aanraking: De gevaren van zijn rook
De meeste mensen denken bij een struik of boom aan bladeren en vruchten, maar bij de Manchineel is het hout zelf een probleem. Als je dit hout probeert te verbranden – misschien om een gezellig kampvuur te maken in een vakantiehuisje – komt er een dikke, giftige rook vrij.
Als deze rook in je ogen komt, kan het leiden tot **permanente blindheid**. Dit is een detail dat 9 van de 10 mensen over het hoofd zien. We zijn gewend dat wat wij branden ons warmte geeft, maar deze boom geeft je een serieuze waarschuwing. In veel gebieden waar deze boom groeit, zie je dan ook rode markeringen rond de stam: een duidelijk signaal om afstand te houden.
Welk dier overleeft dit?
Er is slechts één bekende uitzondering op dit gif: de Leguaan (Iguana). Dit reptiel kan de vruchten eten zonder dat het effect heeft op zijn gezondheid. Voor de rest van het dierenrijk, inclusief de mens, is de boom echter een absolute no-go zone.
Praktische tip: Wat als je de boom toch ziet in Nederland of België?
Hoewel de Manchineel boom inheems is in de tropen, duikt hij soms op in botanische tuinen of bij particuliere verzamelaars hier. Als je zo'n boom in een publieke tuin ziet, zoek dan naar waarschuwingsborden. Als je er een in particulier bezit ziet en je bent bezorgd voor de omgeving (vooral als er kinderen spelen), is het verstandig om contact op te nemen met de lokale gemeente om de status van de boom te controleren. Je hoeft niet meteen te panikeren, maar wel alert zijn.
Dit is een levend bewijs dat de natuur haar eigen bizarre, dodelijke mechanismen heeft ontwikkeld. Het is een prachtige boom op afstand, maar van dichtbij eist hij zijn tol. Wat is het gekste natuurlijke gevaar waar jij ooit op vakantie tegenaan bent gelopen?
