Stel je voor: je hebt het meest complete skelet van een vroege mensachtige ooit gevonden, een fossiel dat miljoenen jaren oud is. Je noemt het met trots 'Little Foot' (Kleine Voet). Maar wat als dit beroemde stukje geschiedenis helemaal niet is wat we dachten dat het was? Wetenschappers staan voor een raadsel dat onze stamboom mogelijk herschrijft.
Dit is geen sciencefiction; het gaat om StW 573, gevonden diep in de Sterkfonteingrotten in Zuid-Afrika. Decennialang was men het erover eens dat dit fossiel thuishoorde bij Australopithecus africanus, min of meer de neef van onze directe voorouders. Maar recente analyses suggereren iets veel spannenders: Little Foot is misschien wel een compleet onbekende tak van de menselijke familie.
De jarenlange zoektocht naar een naam
Het verhaal van Little Foot begint al in 1980 met slechts vier kleine enkelbotjes. Pas bijna twintig jaar later, in 1997, ontdekten onderzoekers de rest van het skelet, deels vastgeklemd in de harde, betonachtige rotswand. Het kostte nog eens twintig jaar om het voorzichtig te bevrijden.
Toen het skelet eenmaal bloot lag, ontstond direct discussie. Sommigen hielden vast aan A. africanus. Anderen, waaronder de ontdekkers, suggereerden dat het bij de nauwelijks gedefinieerde A. prometheus moest horen. Het was alsof je jarenlang dacht dat je een specifieke soort vogel observeerde, en dan besef je dat het misschien wel een helemaal nieuwe soort is die nog nooit is beschreven.
Waarom de 'Prometheus'-theorie strandt
Een team onder leiding van paleoantropoloog Jesse Martin uit Australië heeft recent het zware werk gedaan om de beenderen op microniveau te vergelijken. Ze gebruikten 3D-scanners met een verbluffende resolutie om de anatomie van Little Foot te vergelijken met de bekende fossielen.
Hun conclusie was hard: de anatomische bewijzen stroken niet. Er zijn minstens vijf duidelijke verschillen tussen Little Foot en het fragment dat we associëren met A. prometheus. Kortom, de oude naamgeving miste elke morfologische onderbouwing.
- Het team stelt vast dat de vermeende verschillen tussen Little Foot en A. africanus ook niet overtuigend zijn.
- Het lijkt erop dat de naam A. prometheus simpelweg moet verdwijnen en moet worden opgenomen in de bredere groep van A. africanus.
- Dit betekent dat de échte identiteit van Little Foot nog steeds een open vraag is.
Het 'Afrikaanse Neef'-scenario
Als Little Foot noch A. africanus, noch A. prometheus is, wat blijft er dan over? Martin en zijn collega's stellen voorzichtig dat we hier mogelijk te maken hebben met een vroegere menselijke verwant die we nog niet eerder hebben geïdentificeerd. Denk hierbij aan een soort die tegelijkertijd leefde met andere mensachtige groepen, net zoals wij nu chimpansees en gorilla’s in de natuur zien.
Dit is waar intuïtie versus bewijs botst. Het is verleidelijk om het nieuwe, het onbekende te willen benoemen, maar de wetenschappers tonen geduld. Ze weigeren voorlopig een naam te plakken, omdat ze vinden dat degenen die het fossiel jarenlang hebben opgegraven, die eer verdienen om het officieel te definiëren.
We staan voor een situatie waarbij het meest complete bewijs wijst op een nieuw familielid op onze evolutionaire stamboom, maar we hebben nog niet de hand om het correct te introduceren.
Wat dit betekent voor jou
Hoewel dit zich miljoenen jaren geleden afspeelde, benadrukt dit de complexiteit van menselijke afkomst. Het is een herinnering dat evolutie niet een rechte lijn is, maar eerder een struik met veel zijtakken. Wij in Nederland lezen over deze ontdekkingen en zien dat de geschiedenis van 'de mens' veel rommeliger en rijker is dan vaak in schoolboeken wordt gepresenteerd.
Praktische tip: Als je ooit tijdens een vakantie in Zuid-Afrika de Sterkfonteingrotten bezoekt, besef dan dat je op de plek loopt waar onze geschiedenis steeds opnieuw wordt geschreven. De rotsen daar zijn letterlijk de muren van een vergeten familiealbum.
Wat denk jij? Zou het niet ontzettend spannend zijn als dit fossiel daadwerkelijk een compleet nieuwe mensensoort blijkt te zijn die naast onze directe voorouders bestond? Deel je gedachten hieronder!
