Stel je voor: je staat op een bergtop in Polen, maar het is geen typische berg. Het is een slapende gigant. Wist je dat Silezië – niet ver van ons vandaan – een landschap heeft dat miljoenen jaren teruggaat naar een tijd van knetterende lava?
Veel mensen zien de bergen in Polen als een uniforme grijze massa, maar dit gebied is uniek. Ik heb de regio bezocht en je beseffen dat je wandelt op de resten van een vulkaanuitbarsting van 5 miljoen jaar geleden, dat verandert je perspectief compleet. Het is cruciaal om te weten welke plekken je móet zien, want ze zien er heel anders uit dan onze vertrouwde Nederlandse heuvels.
De ‘Silezische Fuji’: Begrijpen wat je beklimt
Het middelpunt van deze 'Vulkanische Regio' is ongetwijfeld de Ostrzyca. Lokale bewoners noemen het gekscherend de 'Silezische Fuji'. Dit is de overblijfselen van de centrale schacht van een gigantische schildvulkaan, gevuld met gestolde, donkere basaltlava.
Wat ik direct merkte toen ik er was, is de isolatie van de berg. Hij torent hoog boven het verder vlakke landschap van de Kaczawskie gebergte uit. Je hebt het gevoel dat je een eiland beklimt, terwijl je gewoon in Polen bent.
Hoe je die top in 30 minuten haalt
Goed nieuws voor iedereen die niet urenlang wil hiken: de klim naar de top is verrassend kort. Parkeer je auto bijvoorbeeld bij het bos, een kilometer ten westen van het dorpje Proboszczowa.
Vanaf daar is het een wandeling van minder dan een half uur. Maar wees gewaarschuwd: de rotsen op de top zijn de pure, versteende lava. Goed schoeisel is net zo belangrijk als je waterfles, zeker als je gewend bent aan de zachte paden rondom de Veluwe.
- De rotsformatie: Vormt de harde kern van de oude vulkaankom.
- Het uitzicht: Je kijkt neer op velden en bospercelen, een perfect contrast met de donkere rotsen.
- De moeite waard: De korte inspanning staat niet in verhouding tot de beloning.
Meer dan alleen Zandvoort aan de basaltvondsten
De Ostrzyca is slechts één van de vele bewijzen van deze oude geologische activiteit. Geologen hebben in Zuidwest-Silezië zo’n 200 plekken gevonden waar basalt – de harde, gestolde lavasteen – aan de oppervlakte komt.
Dit gebied is extreem oud. De bergen zelf zijn gevormd tijdens de Kaledonische orogenese, wat ze tot de oudste van Europa maakt. Zie het als Nederland, maar dan met een paar honderd miljoen jaar extra geschiedenis.
De schokgolf van 25 miljoen jaar geleden
De meest recente, en meest spectaculaire fase van vulkanische activiteit, eindigde ongeveer 25 miljoen jaar geleden. Dit is de reden waarom je in de regio niet alleen de rotsblokken ziet, maar ook gestolde lavastromen, ‘dikes’ en vulkaankegels.
Hoewel ze nu slapen – niemand wil een uitbarsting zoals bij de Etna, zeker niet zo dichtbij – is er nog steeds spanning in de aardkorst. Soms zie je kleine aardbevingen, wat bewijst dat de tektonische platen daar nog steeds 'werken'.
Praktische gids: Andere vulkanische hotspots die je niet mag missen
Als je eenmaal de smaak te pakken hebt, wil je meer zien dan alleen de Ostrzyca. Je moet je als een echte geoloog gedragen en de lokale relikwieën opsporen:
Een concrete tip als je de regio verkent: Bezoek Kasteel Grodziec. Dit imposante kasteel staat namelijk bovenop een van deze oude vulkanische pluggen. Het geeft je een heel ander gevoel dan een standaard kasteel op een heuvel.
Voor de échte liefhebbers is er de 'Stożek Peruna' (Perkun’s Kegel) nabij Leśna. Dit is volgens mij het meest fascinerende, ongerepte overblijfsel van de laatste uitbarstingen. Het is bijna surrealistisch om tussen de Silezische boerderijen plotseling zo’n donkere, steile kegel te zien oprijzen.
Je kunt ze bereiken via wandelpaden vanuit Złotoryja, een perfecte route voor een herfstdag wanneer de bladeren kleuren. Verken je eigen achtertuin! De geschiedenis onder onze voeten is vaak spannender dan we denken.
Heb jij weleens een vulkanisch landschap bezocht dat je absoluut niet had verwacht te vinden op die locatie? Laat ons hieronder weten welke verborgen parel jij ontdekt hebt!
