Velen van ons kijken naar de kalender of de buitentemperatuur om te bepalen wanneer het tijd is om te zaaien of bomen te snoeien. Maar wat als ik je vertelde dat er een eeuwenoud, bijna vergeten astronomisch systeem in de regio (denk aan historische meetinstrumenten) is dat boeren al generaties lang een nauwkeuriger seizoensritme bood? Ik ontdekte dat de zon op een zeer specifiek punt staat, en dit heeft grote gevolgen voor je tuin én je vee.
Het 'Merzam'-mysterie: Waarom de zon nu plotseling van koers verandert
Je hebt vast weleens gehoord van de stand van de zon ten opzichte van de tropen, maar de sleutel ligt dieper. Amateur astronoom Mohammed bin Reda Al-Thaqafi, een expert verbonden aan de historische Taif zonnewijzer (een lokaal meetinstrument), merkte zaterdagmiddag de verschuiving op: de zon bereikte de Steenbokskeerkring op het zuidelijk halfrond. Dit is geen alledaags feit; voor de lokale landbouw markeert dit het begin van 'Merzam ash-Shams' (de 'Zonnekrans').
De 12 dagen die de agrarische kalender herschrijven
Wat velen niet beseffen, is dat deze periode niet zomaar een paar koude dagen zijn. Volgens de oude systemen duurt de Merzam precies twaalf dagen. Het is een periode van stabilisatie, waarin de zon letterlijk op het pad van de Steenbokskeerkring lijkt te rusten. Voor oudere generaties was dit hét teken voor het 'Agrarische Lente', terwijl onze moderne weersvoorspellingen het nog steeds als diepe winter zien. Dat contrast is fascinerend.
- Oude wijsheid: De Merzam bestaat uit vier dagen van overgang, vier dagen van stabiliteit en vier dagen van terugkeer.
- Moderne realiteit: Dit stelt boeren in staat om beter te plannen dan willekeurige temperatuurmetingen.
Wat dit nu betekent voor jouw tuin en dieren
Dit is het praktische deel dat je niet in een standaard weerbericht vindt. Als je planten hebt, moet je nu **je irrigatiepatroon drastisch aanpassen** voor bepaalde gewassen. De periode van de Merzam roept op tot een specifieke omgang met water.
De Grote Stop: Wat je deze twee maanden absoluut niet moet doen
In mijn onderzoek naar deze methode viel één ding op: de algemene irrigatie stopt. Voor de seizoensgewassen zoals tarwe en gerst is de grond nog vochtig genoeg om door te groeien, maar voor de meeste bomen is dit het moment waarop ze een 'verplichte rustperiode' ingaan.
- Fruitbomen en Struiken: Je moet de watergift nu voor twee opeenvolgende maanden stoppen, tenzij het een groenblijvende soort betreft. Dit dwingt de boom in diepe rust ter voorbereiding op de lentegroei.
- Begin met nieuw fruit: Pas over een maand is het de ideale tijd om stekken van fruitbomen te planten; de grond heeft dan de ideale balans.
Een waarschuwing voor de veehouderij in de koude ochtenden
We hebben het nu over het weer, maar de temperatuur aan de grond is verraderlijk. De koude ochtenden zijn het gevaarlijkst voor de nieuwste generatie dieren. Als je vee houdt, is dit het cruciale moment voor de koukleumers.
Denk actief aan de jonge lammeren of kalfjes. Zij kunnen de plotselinge temperatuurdalingen nauwelijks aan. Zorg ervoor dat je de warme, tochtvrije schuren klaar hebt staan. Verplaats je bijenkorven bovendien van de hoge berghellingen naar de lager gelegen, beschutte gebieden zodra je de Merzam voelt aankomen.
Zorg voor de kwetsbaren in de straat
Tot slot, als je merkt dat de ochtenden ijzig zijn, verleg dan even je focus naar de menselijke kant. Deze astronomische overgang betekent vaak dat de buitenlucht ongezond koud is voor kwetsbare groepen, zoals ouderen en vooral de schoolgaande jeugd. Zorg dat die kinderen goed ingepakt zijn op weg naar school. Een kleine blik op de hemel, dankzij de oude zonnewijzer, herinnert ons eraan dat we voorlopig niet te vroeg de winterjas uit mogen doen.
Wat is het eerste teken van de lente dat jij écht pikt in jouw regio, los van de officiële kalender? Laat het ons weten!
