Stel je voor: het continent waar we dagelijks op leven, scheurt langzaam maar zeker doormidden. Dit is geen sciencefiction. National Geographic bevestigt dat Afrika zich opsplitst, en we staan aan de vooravond van de geboorte van een compleet nieuwe oceaan. Het klinkt misschien onwerkelijk in je drukke leven, maar dit geologische proces is al volop bezig en beïnvloedt de stabiliteit van ons aardoppervlak.
De meeste mensen denken dat aardplaten bewegen in stappen van millennia. Maar in de Riftdal is de beweging verrassend actief. Ik merkte op dat veel nieuwsberichten hierover vaag blijven over de *hoeveelheid* impact. Het gaat niet om morgen, maar om de onomkeerbare verandering die onder onze voeten plaatsvindt. Laten we kijken wat de wetenschap hierover onthult en wat dit concreet betekent voor de structuur van de aarde.
De twee nieuwe platen: Nubia en Somalië
De Afrikaanse Plaat is geen monolithisch blok meer. Hij splitst zich in twee subplaten: de grotere Nubische Plaat en de kleinere Somalische Plaat. Deze tweestrijd wordt aangedreven door processen diep in de aardmantel, waar hete, gesmolten rotsen dynamisch bewegen. Het is alsof er onder de korst een gigantische, onzichtbare rivier stroomt die het land uit elkaar duwt.
Het Gran Rift: Hoe de scheiding begon
Dit hele spektakel vindt plaats rond de Oost-Afrikaanse Rift Valley. Dit is een van de meest uitgestrekte scheuren op aarde. Het is cruciaal om te begrijpen dat dit proces niet plotseling gebeurde. De eerste breuk ontstond zo'n 30 miljoen jaar geleden in de Afar-regio in Ethiopië.
En het gaat gestaag door. Wat je je moet realiseren:
- De breuklijn breidt zich jaarlijks uit met een snelheid van ongeveer 2,5 tot 5 centimeter.
- Dit is vergelijkbaar met hoe snel je vingernagels groeien. Terwijl je aan de tafel zit, verschuift een continent.
- De breuklijn loopt via landen als Kenia, Tanzania en Mozambique.
Deskundigen zien de geologische klok tikken: dit is geen ‘misschien’, maar een ‘wanneer’-vraagstuk.
Het onvermijdelijke nieuwe zeewater
Waarom is dit zo belangrijk? Omdat een breuk in de korst uiteindelijk water toelaat. Wetenschappers, waaronder geologe Lucía Pérez Díaz, voorspellen dat het zeewater de kloof zal binnendringen. In mijn optiek is het de meest indrukwekkende gebeurtenis op onze planeet binnen de komende geologische tijdperken.
Wat gebeurt er precies als het zover is?
Leven op een nieuwe zeebodem
Volgens studies, waaronder onderzoek van Virginia Tech uit 2020, zullen de eerste tekenen van de nieuwe oceaan in het noorden van de Rift zichtbaar worden. Dit komt omdat de uitrekking daar sneller gaat.
Denk hier eens over na: dit is een proces dat tientallen miljoenen jaren zal duren. Maar het begin is nu. Zoals Pérez Díaz opmerkte: “Over een periode van tientallen miljoenen jaren zal de zeebodem zich langs de hele kloof uitbreiden.”
In de praktijk: Als je nu in Nederland een huis koopt, kun je je druk maken om de hypotheekrente. Maar over 20 miljoen jaar zal de geografie van de wereld er compleet anders uitzien dankzij deze splitsing.
Wat we kunnen leren van een ‘mini-aardbeving’
Dit proces is niet altijd langzaam en geruisloos. Grote, schokkende gebeurtenissen geven ons een voorproefje. In 2005 opende zich plotseling een kloof van 60 kilometer in Ethiopië. Binnen enkele minuten verschoof de grond twee meter, een beweging die normaal gesproken eeuwen zou duren.
Dit soort snelle verschuivingen zijn waarschuwingen dat de interne spanningen onder de aardkorst opgebouwd en plotseling vrijkomen. Het herinnert ons eraan dat de aarde constant in beweging is, net zoals de klimaatverandering aan de oppervlakte.
Hoewel dit immense geologische proces voor ons onzichtbaar is op dagelijkse schaal, is het een fundamentele verschuiving. Afrika transformeert zichzelf. Welke andere onzichtbare, maar fundamentele veranderingen in onze wereld over het hoofd zien we op dit moment?
