Je zou denken dat een verloren stuk apparatuur in de ijskoude leegte van Antarctica wetenschappelijk gezien een totale mislukking is. Echter, soms leidt een mislukking tot de meest cruciale ontdekkingen. Wat begon als een routinematige meting bij de Totten-gletsjer, veranderde in een noodlottige drift die de wetenschappers een uniek en verontrustend inzicht gaf in klimaatverandering.
Dit is niet zomaar een verhaal over smeltend ijs. De data die deze verdwaalde, autonome robot terughaalde, hebben directe implicaties voor de zeespiegelstijging die onze eigen kuststroken, dijken en lage polders bedreigt. Je leest hier hoe een stukje verloren hightech ons nu vertelt hoe snel we ons moeten voorbereiden.
De tocht die niemand beoogde
Het doel was helder: een autonome oceaanfloat moest data verzamelen over temperatuur en zoutgehalte rond de Totten-gletsjer. Dit is cruciaal, want de afbraak van dit ijs kan de wereldwijde zeespiegel doen stijgen met zo’n 1,5 meter. Een flinke domper als je stilstaat bij ons eigen platte land.
Maar de natuur werkte tegen. Een onverwachte stroming trok de robot weg van zijn route en duwde hem naar het westen. Hij belandde niet zomaar ergens; hij kroop onder de ijskap van de Denman-gletsjer en het Shackleton-ijsscherm. Een plek die voor mensen letterlijk onbereikbaar is.
Vast onder het ijs: de stilte die data opleverde
Toen de communicatie wegviel, gingen de onderzoekers van CSIRO uit van het ergste. Ze dachten dat de dure robot voorgoed verloren was. Maar negen maanden later kwam hij terug, niet met een excusesignaal, maar met een schat aan informatie.
Omdat de float niet naar de oppervlakte kon om data via satelliet te sturen, bleef hij doen wat hij moest doen: meten. Hij verzamelde 195 verschillende dataprofielfiles door constant tegen de ijsbasis te botsen terwijl hij probeerde op te stijgen. Dit gaf onderzoekers precies de noodzakelijke dieptemetingen van het ijsblok.
- De robot verzamelde continue metingen over hoe warm het water onder het ijs was.
- Door de botsingen mat hij de precieze dikte van het ijsplateau.
- Deze data kon men koppelen aan satellietbeelden om de exacte route te reconstrueren.
Het schokkende nieuws voor de toekomst
Toen de wetenschappers de 195 profielen combineerden met hun bestaande modellen, kwam een harde waarheid naar voren. Het Shackleton-ijsscherm lijkt (voor nu) stabiel, maar de Denman-gletsjer zelf heeft heet water direct onder zich. Dat is de motor achter het smelten.
Dit is de reden waarom Australische wetenschappers nu met meer urgentie naar Antarctica kijken dan ooit. We hebben blijkbaar een punt gepasseerd waarbij we sommige klimaatschade niet meer kunnen terugdraaien. Dit betekent dat onze investeringen in kustbescherming en dijkverhogingen hier in Nederland misschien wel veel sneller op orde moeten zijn dan gepland.
Wat velen over het hoofd zien, is dat Oost-Antarctica (waar dit gebeurde) veel meer ijs bevat dan West-Antarctica. Wat hier begint, heeft mondiale gevolgen.
De 'verloren' missie als blauwdruk
Dit wetenschappelijke 'ongeluk' bleek een zegen. Het was de eerste keer ooit dat oceanografische metingen direct onder een ijsplateau in Oost-Antarctica werden verricht. Dit is de onontdekte plek waar de echte gevaren verscholen liggen.
Het succes met de overleving van deze float onder zulke extreme omstandigheden is reden genoeg voor de onderzoekers. Het plan is nu om meer van deze autonome floats naar de meest afgelegen en gevaarlijke plekken te sturen. Kortom: de ongewilde reis van robot X heeft de weg vrijgemaakt voor definitieve klimaatvoorspellingen.
De resultaten van deze 'verloren' robot werden gepubliceerd in Science Advances. Het is nu aan ons om te beslissen wat we met deze koude, harde cijfers doen.
Wat denk jij dat de volgende stap zou moeten zijn nu we weten hoe kwetsbaar de Denman-gletsjer is? Laat het weten in de comments!
