Je hebt vast weleens gehoord dat de aarde het moeilijk heeft. Hittegolven, extreme regenval... Het is makkelijk om te denken dat alles naar de filistijnen gaat. Maar er is een stil, bijna onopgemerkt wonder gebeurd, en het heeft direct invloed op hoe veilig jouw huid is tijdens een lenteschemering hier in Nederland.
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) heeft het bevestigd: de ozonlaag is aan het herstellen. We zijn blijkbaar niet alleen maar rampspoed aan het veroorzaken; we kunnen ook gezamenlijk een enorme puinhoop opruimen. En dat is goed nieuws, want anders zouden die uren op het terras straks veel gevaarlijker zijn.
Het succesverhaal dat niemand viert
Dit is geen toevallig succesje. Het is het resultaat van een bijna 40 jaar durende, mondiale interventie. Op 16 september, de Internationale Dag van de Ozonlaag, werd het goede nieuws verspreid. Dit viel precies samen met het jubileum van een cruciaal document: het Verdrag van Wenen.
VN-secretaris-generaal António Guterres zei het treffend: "Veertig jaar geleden kwamen naties samen en gebruikten de wetenschap als kompas om de ozonlaag te beschermen." Geloof me, in mijn praktijk zie ik veel scepticisme over internationale samenwerking. Maar dit verdrag, geratificeerd door 197 landen, is misschien wel de meest succesvolle internationale overeenkomst ooit.
De stille vijand: cfc's uit jouw spuitbus
Wat was het probleem eigenlijk? Chemische stoffen, aangevoerd door onze moderne gemakken. We hadden het over fluorkoolwaterstoffen (cfc's).
- Gebruikt in jouw oude koelkasten en airco's.
- Verwerkt in isolatieschuim.
- En ja, in de haarlakspuitbussen van je moeder in de jaren '80.
Het Protocol van Montreal, dat op dat verdrag volgde, dwong de wereld om deze stoffen te verbannen. En het werkte. Meer dan 99% van de productie en consumptie is gestopt. Zelfs de wetenschapper James Lovelock, die de Gaia-theorie bedacht, droeg bij door hulpmiddelen te ontwikkelen om deze stoffen te detecteren.
De Nederlandse connectie: Koelkast recyclen als patriottische daad
Waarom moet jij je hier druk over maken terwijl je je boodschappen in de Albert Heijn afrekent? Omdat die oude, logge koelkast die je op zolder hebt staan nog steeds een bron kan zijn van deze stoffen, of omdat de productie van nieuwe koelmiddelen nog steeds de oude structuren volgt.
De ware kracht zit hem in de eenvoudige, lokale actie. Als jouw oude koelkast of vriezer nog in de weg staat, gooi hem dan niet zomaar op de stoep. Zorg ervoor dat hij op de juiste manier wordt afgevoerd. Lokale recyclingcentra zijn getraind om het koelmiddel veilig te verwijderen.
Dit is geen abstract probleem hoog in de stratosfeer. Dit is directe resultaat van individuele keuzes die 40 jaar geleden zijn gemaakt, en waarvan wij nu de vruchten plukken. De gaten in de beschermlaag boven Antarctica worden kleiner – een direct resultaat van mensen die stopten met het kopen van spuitbussen met een bepaalde drijfgas.
Wat nu? Focus op de toekomst
Het herstel van de ozonlaag bewijst dat collectieve actie en wetenschap de planeet kunnen redden, zelfs van onszelf. We hebben bewezen dat we de 'aan'-knop kunnen vinden als het echt moet.
Maar er is een maar: er zijn nieuwe stoffen opgedoken, die de wetenschappers nu nauwlettend in de gaten houden. De les is dus niet dat we klaar zijn, maar dat we moeten blijven opletten. Welke alledaagse gewoonte in jouw huishouden had jij 10 jaar geleden nooit verwacht dat het een milieu-impact zou hebben?
