Je kent het misschien van de vakantiefoto’s: de majestueuze majestueit van de Etna. Maar achter die idyllische plaatjes schuilt een vulkanische activiteit die de laatste dagen serieus op te schalen is. Vooral de noordoostkrater is de laatste tijd een onrustige buurman, en de as bereikt nu zelfs populaire plekken als Taormina. Wat betekent dit voor de regio en, belangrijker nog, hoe weet je of het gevaarlijk wordt?
Veel mensen denken bij vulkanen aan die ene, gigantische explosie, maar de Etna is veel subtieler. Wat we nu zien, is geen apocalyps, maar een reeks waarschuwingen die je niet mag negeren. Ik heb de laatste meldingen van het Italiaanse instituut INGV onder de loep genomen, en er zijn een paar dingen die de gemiddelde toerist of bewoner volledig ontgaat.
De stille signaaltjes: meer dan alleen wat rook
Als je alleen let op de zichtbare uitbarsting, mis je de helft van het verhaal. De wetenschappers kijken naar onhoorbare metrics die je vertellen wat er écht onder de berg gebeurt. Het is alsof je de motor van je auto hoort pruttelen, terwijl de echte hapering al in de versnellingsbak zit.
Wat de seismische 'tremor' ons vertelt
De vulkaan zelf trilt constant. Dit noemen ze vulkanische tremor. De laatste metingen laten zien dat deze trillingen, gemeten rond de noordoostkrater op ongeveer 3000 meter hoogte, een hoog niveau aanhouden. Dat is al verontrustend, maar de toename na middernacht wijst op een grotere druk onder de oppervlakte.
- De trillingen zijn vergelijkbaar met een onrustige hartslag, maar dan op grote schaal.
- De bron van de meeste activiteit blijft de noordoostkrater (de meest 'actieve' plek op dit moment).
- De druk in de bodem neemt subtiel toe, iets wat je met simpele tools niet meet.
Infrasoon geluid: De echo's die je niet hoort
Interessant is de frequentie van infrasone gebeurtenissen – geluiden met een te lage frequentie voor het menselijk oor. Deze piekten extreem vaak. Dit is vergelijkbaar met een continue, lage brom die aanduidt dat er veel gas en materiaal bewogen wordt ondergronds.
Tip voor bewoners: Let niet alleen op vallende as, maar ook op ongewone, diepe "dreunende" geluiden. Dit kan een vroege indicator zijn van een toename in activiteit.
De asregen: Waarom Taormina nu aan de beurt is
Wanneer je die lichte, grijze deken op je auto ziet in Taormina of Piano Provenzana, denk dan niet dat de wind toevallig draaide. De constante stroom van as uit de noordoostkrater wordt momenteel precies in die richting geblazen.
Het is momenteel nog slechts een "bescheiden" hoeveelheid, maar dit soort frequente, kleine afzettingen kunnen op lange termijn problemen veroorzaken voor de infrastructuur – denk aan vervuilde watertanks of het verstoppen van afvoeren in de buurt.
De luchtvaartwaarschuwing: De Oranje Vlag
Het Nationale Instituut voor Geofysica en Vulkanologie (INGV) heeft code ‘oranje’ afgegeven voor de luchtvaart (VONA-bericht). Dit is niveau drie van de vier. Dat klinkt alarmerend, maar hier zit de nuance die veel nieuwsartikelen missen:
- Code oranje in de luchtvaart betekent dat eventuele aswolken een risico kunnen vormen voor vliegtuigen, vooral rond de 3000 meter hoogte.
- Cruciaal: Ondanks deze waarschuwing, blijft de operationele capaciteit van de luchthaven van Catania (Vincenzo Bellini) volledig intact. De windrichting is gunstig genoeg om de grootste problemen te vermijden.
Dit is een klassiek geval van: de experts waarschuwen voor potentieel gevaar, terwijl de dagelijkse routine doorgaat. De spanning zit hem in de *mogelijke* escalatie, niet in de huidige situatie.
Wat moet je nu écht doen?
Je hoeft je koffers niet te pakken als je in Catania woont. Maar je moet wel oplettend blijven met de specifieke metingen die de seismologen doen. Hier is een praktische check die je kunt doen, gebaseerd op de wetenschappelijke trends:
- Houd de grondmetingen in de gaten (de 'nanostrain'): De rekmeters (strainmeters) registreerden lichte, tijdelijke veranderingen. Als je merkt dat je gebouw plotseling vreemder dan normaal reageert op de wind, kan dit een ruwe lokale indicator zijn van ondergrondse spanning.
- Controleer de luchthavenstatus, niet de krantenkoppen: Vertrouw altijd op de officiële meldingen van de luchthaven voor reisplannen, niet op de laatste 'schokberichten' die je op sociale media ziet.
- Blijf de windrichting volgen: Als de wind structureel naar het zuiden of westen draait, kan de asverspreiding verschuiven, wat de situatie lokaal kan veranderen.
De Etna is een levend wezen. Ze bromt, ze sist, en af en toe spuugt ze wat as. Zolang de trillingen beheersbaar blijven, is het een indrukwekkend schouwspel. Maar wanneer je de subtiele veranderingen in de grondspanning ziet, weet je dat je te maken hebt met een berg die op het punt staat van gedachten te veranderen.
Wat is jouw ervaring met vulkanische activiteit? Heb je ooit gemerkt dat de Etna 'anders' rook of trilde voordat er een aswolk kwam?
