We zagen allemaal de koppen: China lanceert een AI-chatbot die de techwereld opschudt, en plotseling lijkt de wedloop om wereldwijde dominantie een gesloten boek. Een soort 'Sputnik-moment' voor kunstmatige intelligentie. Maar ik moet je iets vertellen dat de meeste analisten even vergeten: een militaire of technologische sprint is iets anders dan een volwaardige industriële revolutie. En precies daar loopt de Chinese draai.
Als je denkt dat de komende $5 biljoen aan AI-winsten zomaar verdeeld gaan worden, heb je de fundamentele vereisten voor échte, duurzame innovatie (zoals wij hier in Nederland gewend zijn) over het hoofd gezien. Dit is waarom de huidige Chinese investeringen in AI misschien wel een dure doodlopende weg blijken te zijn.
De Mythe van de Geïsoleerde Ster
We kennen de verhalen: DeepSeek. Een indrukwekkende prestatie, vooral gezien hoe snel het gecreëerd werd. Het voelt alsof de staat een sleutelcomponent uit de motorkap heeft getrokken en die met succes heeft gelanceerd. Maar een AI-revolutie is geen raketlancering; het is een ecosysteem.
Ik heb in de praktijk gezien dat de grootste sprongen nooit komen van één enkele, door de staat aangewezen 'ster'. Ze ontstaan wanneer bedrijven vrij kunnen concurreren, contracten betrouwbaar zijn, en talent weet dat hun inspanningen niet morgen door een willekeurige partij worden overgenomen.
Waarom Democratie de Beste R&D Afdeling is
Welke industriële revolutie ooit heeft plaatsgevonden zonder sterke, democratische instituties? Precies. Zonder robuuste bescherming van intellectueel eigendom en de garantie dat een contract echt afdwingbaar is, ontstaat er geen zelfversterkende cyclus van disruptie. Je krijgt flitsen, geen vuurtoren.
- Rechten op Eigendom: Cruciaal voor risicovolle investeringen in R&D. Zonder zekerheid investeer je liever in beton dan in code.
- Efficiënte Kapitaalstroom: In China centraliseert de Communistische Partij (CCP) die stroom. Dit kan snel kapitaal toewijzen, maar het is verschrikkelijk in het *optimaliseren* van die stroom.
- Vraag en Vrijheid: Echte doorbraken komen vaak van ontevreden consumenten of gebruikers die iets beters eisen. Als de staat alles controleert, ontbreekt die kritische, organische vraag.
Vast in de CCP-Valstrik
De kern van het probleem ligt in het principe dat de CCP 'alles leidt'. Als je eenmaal beseft dat de rechtbanken, de banken en de media allemaal onder één paraplu werken, wordt het plaatje duidelijk. Ja, ze kunnen indrukwekkend grote projecten financieren, maar ze saboteren de onzichtbare lijm die innovatie bijeenhoudt.
Stel je voor dat je een nieuw type duurzame koffiefilter wilt ontwikkelen (net zoiets als onze Nederlandse focus op circulaire economie). Je concurrent in het Westen kan een patent registreren en daarop vertrouwen. Jouw Chinese equivalent moet constant in de gaten houden of politieke prioriteiten plotseling de hele fabriek naar een andere sector verleggen.
Dit creëert een bottleneck: je genereert wel af en toe een 'sterproduct' zoals DeepSeek, maar de basisvoorwaarden voor de *volledige* transformatie – de constante, wederzijds versterkende reeks van technologische en institutionele veranderingen – ontbreken.
De Onzichtbare Lekken
Veel experts kijken naar chipontwikkeling of GPT-modellen, maar ze negeren de marktontwikkelingen. Wist je dat in de VS en Europa de vraag naar AI-gestuurde diensten door miljarden consumenten de drijfveer is? In China wordt die consumentenvraag gefilterd door censuur en staatsdoelen.
Dit is de praktische les voor ons: Hoewel we de concurrentie in de gaten moeten houden, moeten we niet vergeten dat onze eigen kracht vaak ligt in de chaos van vrije marktwerking, die leidt tot betere, duurzamere oplossingen. De Chinese AI-ontwikkeling voelt meer als een gecontroleerde marathon dan een wilde sprint.
Wat betekent dit voor ons?
Voor ons, hier in Nederland of België, betekent dit dat de druk om te investeren in AI reëel is, maar de aard van de investering anders moet zijn. We moeten niet alleen kijken naar de technologie zelf, maar vooral naar het versterken van onze instituties: contractrecht, academische vrijheid en durfkapitaal.
De 'Sputnik-momenten' zullen blijven komen, maar zonder de fundamenten van vertrouwen en autonomie, blijven ze geïsoleerde successen. De échte revolutie vereist een andere bodem.
Wat denk jij? Is het mogelijk dat deze Chinese AI-golf uiteindelijk stokt zodra de staat stopt met het subsidiëren van elke veelbelovende startup?
