Op 19 december gebeurt er iets zeldzaams: de aarde krijgt bezoek van een ware kosmische zwerver, de interstellaire komeet 3I/ATLAS. Dit is niet zomaar een passage; het is het moment waarop dit object zijn grootste toenadering zoekt voordat het ons zonnestelsel definitief verlaat. Je moet weten dat dit je laatste kans is om een stukje buiten de kosmos te zien dat nooit meer terugkomt.
De komeet zal op die datum op een veilige afstand van ongeveer 270 miljoen kilometer passeren. Hoewel je 'm niet direct met het blote oog zult zien – hij is te zwak, magnitude 10 – is dit de beste kans voor serieuze waarnemers. Als je serieus bent over astronomie, pak dan je beste verrekijker of kleine telescoop erbij. Wij keken naar de beste plek om te kijken.
De ‘D-Day’ voor ATLAS: Wat je moet weten over de passage
3I/ATLAS is pas in juli ontdekt en heeft sindsdien de wetenschappers beziggehouden met vreemd gedrag. Vergeet die langzame, voorspelbare kometen; ATLAS is anders. Na het dichtstbijzijnde punt bij de zon in oktober, begon de komeet pas écht te leven. De NASA liet beelden zien die een dubbele staart onthulden, iets wat zelden voorkomt.
Het mysterie van de dubbele staart
Wat we door de Hubble zagen, was indrukwekkend. De komeet heeft twee staarten die elk hun eigen verhaal vertellen:
- De plasma staart: Bestaande uit elektrisch geladen gas dat rechtstreeks door de zonnewind wordt weggeduwd.
- De stofstaart: Een zwakkere, meer diffuse staart van vaste deeltjes die de baan van de komeet volgt.
Deze dubbele structuur is het teken van een zeer actieve kern. Het is alsof je een ijsblokje in de zon legt, maar dan op kosmische schaal. En er is nog iets vreemds aan de hand.
De Komeet die ‘hartklopt’
Veel waarnemers hebben een ongebruikelijk ritme gedetecteerd in de helderheid van de komeet. Het lijkt wel alsof deze verre bezoeker een eigen hartslag heeft, met helderheidsschommelingen van wel 20% tot 40%.
De officiële verklaring? De kern roteert elke 16,16 uur en stoot daarbij ritmisch gas en stof uit met snelheden tot 1585 kilometer per uur. Dit creëert een helderheidspuls, zoals een mechanisch uurwerk dat door de ruimte reist.
Waarom de experts twijfelen aan de kloktheorie
Hier wordt het pas écht leuk. Niet iedereen is het eens met de simpele rotatietheorie. Astrofysicus Avi Loeb merkte terecht op dat deze helderheidsveranderingen te heftig zijn als het alleen de kernactiviteit is.
In mijn praktijk als observator zie ik vaak dat de 'officiële' verklaringen soms te netjes zijn. Loeb suggereert dat de intensiteit van de flitsen wijst op iets anders. Daarnaast is er die ongewone versnelling die niet te verklaren lijkt met 'gewoon' verdampend ijs. De chemische samenstelling, met ongebruikelijke niveaus van koolstofdioxide en nikkel, voegt nog meer vraagtekens toe.
Hoewel NASA volhoudt dat ATLAS een natuurlijk object is, dwingen deze ‘anomalieën’ sommige wetenschappers om meer speculatieve (en fascinerende) hypotheses te overwegen, inclusief de mogelijkheid van een technologische oorsprong. Maar laten we eerlijk zijn: de kans dat we een buitenaards ruimteschip tegenkomen dat zich voordoet als een komeet, is klein.
Praktische gids: Hoe zie je ATLAS op 19 december
Het is even zoeken, maar de beloning is groot. Vergeet je wekker niet, want dit moet gebeuren vóór het ochtendgloren.
Hier is de stappenplan om de komeet te spotten, specifiek voor onze regio hier in de Benelux:
- Kies de juiste tijd: Het beste moment is in de uren vóór* zonsopgang, wanneer de hemel het donkerst is.
- Kijk naar het zuidoosten: Richt je kijker op de horizon in die richting. Het is altijd beter om weg te kijken van de lichten van de stad, dus zoek een open veld, misschien zelfs net buiten de Randstad als je kunt.
- Zoek de sterrenbeelden: ATLAS zal zich in de buurt van de sterrenbeelden Maagd (Virgo) en Leeuw (Leo) bevinden. Gebruik een sterrenkaart-app op je telefoon (zoals SkyView) om de precieze locatie te bepalen.
- Gebruik vergroting: Een 10x50 verrekijker is minimaal. Je zult geen heldere, kleurrijke bal zien, maar een vaag, wazig vlekje – een bewijs dat je een object ziet dat van buiten ons zonnestelsel komt.
Na deze gebeurtenis zal 3I/ATLAS zijn hyperboolvormige baan vervolgen, voorbij Jupiter in 2026, en langzaam verdwijnen uit ons zicht, zijn reis naar de interstellaire leegte voortzettend. Dit kleine stukje ijs is een tijdelijke bezoeker die ons veel leert over de bouwstenen van het universum.
Nu ben ik benieuwd: Heb jij al een telescoop in huis die je hiervoor gaat gebruiken, of laat je dit kosmische schouwspel liever aan de professionals over?
