Op 12 augustus 2026 zal de Zon kort worden verduisterd door de Maan: een volledig zonsverduistering die voor het laatst in 1999 op vergelijkbare schaal zichtbaar was. Voor observatoren wereldwijd is dit een zeldzaam astronomisch schouwspel waarbij de Maan precies tussen de Aarde en de Zon schuift, waardoor de zonneschijf tijdelijk wordt afgedekt en een schaduw over delen van het noordelijk halfrond trekt.
Het pad van totaliteit en waar je het beste kunt staan
De strook waarbinnen totale verduistering zichtbaar is, begint op het schiereiland Tajmyr in het noorden van Rusland. Vanaf daar beweegt de maanschaduw zich over de Arctische Oceaan en passeert vervolgens Groenland en IJsland voordat hij in westelijke richting Europa bereikt. In Europa valt de totale verduistering slechts binnen een relatief smalle band: met name IJsland en delen van noord-Spanje zullen binnen die band liggen. In veel andere landen, waaronder Polen, zal de gebeurtenis enkel als een gedeeltelijke verduistering zichtbaar zijn.
IJsland wordt door deskundigen en waarnemers gezien als de gunstigste plek in Europa om de totale fase te bekijken. Daar staat de Zon hoger boven de horizon en is de duur van de totale fase vanaf land doorgaans langer dan elders in Europa. Een van de favorieten onder observatiepunten is de klif Látrabjarg: vanaf deze plek biedt de omgeving weinig obstakels waardoor de maanschaduw meerdere minuten goed gevolgd kan worden.
In Spanje is er een klein gebied aan de noordkust waar totale verduistering zichtbaar zal zijn. Dit gebied ligt ruwweg tussen de plaatsen Canero en Luarca. Daar kan, bij optimale omstandigheden, de totale fase bijna twee minuten aanhouden. Het nadeel in Spanje is dat de totale verduistering dicht bij zonsondergang valt. Daardoor staat de Zon laag aan de horizon; gebouwen, heuvels of boomlijnen kunnen het zicht net op het kritieke moment belemmeren. Precieze locatiekeuze is daarom essentieel.
Wat je moet weten over veiligheid en observatie
Het kijkadvies verschilt sterk tussen de verschillende fasen van de verduistering. Tijdens de korte periode van totale verduistering is het veilig om zonder beschermende bril direct naar de Zon te kijken, maar alleen in die volledige fase en uitsluitend wanneer de Zon volledig is afgedekt door de Maan. Tijdens de rest van de gebeurtenis, en bij gedeeltelijke verduistering, is direct kijken gevaarlijk: onbeschermd kijken kan ernstige en blijvende oogschade veroorzaken.
Zorg daarom altijd voor gecertificeerde zonskijkersbrillen (ISO 12312-2) of gebruik instrumenten met geschikte filters zoals vast gezette zonnefilters op telescopen en camera’s. Kijk nooit door een verrekijker of telescoop zonder goed filter, ook niet als je gewone zonnebril draagt.
Omdat de Zon in het getroffen deel van Europa laag boven de horizon staat, kan zelfs een klein hoogteverschil—zoals een gebouw, duin of bomenrij—de waarneming volledig blokkeren op het beslissende moment. Kies dus een open locatie met vrij zicht op de westelijke of noordwestelijke horizon, afhankelijk van je positie ten opzichte van het pad van totaliteit.
Reizen en logistiek
Het evenement valt midden in het vakantieseizoen, wat de druk op vervoersnetwerken en accommodatie vergroot. Er zijn al tal van vroege boekingen voor accommodaties, vooral in IJsland, waar men rekening houdt met een aanzienlijke toename van bezoekers. Forensen en reizigers doen er goed aan hun plannen vroegtijdig vast te leggen en alternatieve observatieplaatsen te overwegen voor het geval de eerste keuze niet beschikbaar is.
Voor degenen die niet naar de pad van totaliteit kunnen reizen, bieden lokale sterrenwachten en mediakanalen vaak livestreams en begeleide kijkmomenten aan. Toch heeft niets de sfeer en beleving van live waarnemen ter plaatse.
Wie het niet lukt om de verduistering van 2026 te zien, krijgt nog een nieuwe kans in augustus 2027. Dan verloopt het pad van totaliteit over andere delen van Europa en Noord-Afrika, wat andere observatieomstandigheden en toegankelijkheid biedt.
| Locatie | Zichtbaarheid | Opmerkingen |
|---|---|---|
| Tajmyr (Rusland) | Begin pad van totaliteit | Polareregio, moeilijk bereikbaar |
| Groenland / Arctische Oceaan | Over zee | Voornamelijk zichtbaar vanaf schepen of onderzoeksstations |
| IJsland (bijv. Látrabjarg) | Volledige verduistering | Beste combinaties van hoogte en duur vanaf land |
| Noord-Spanje (Canero - Luarca) | Volledige verduistering | Totale fase net voor zonsondergang — locatiekritisch |
| Overige Europa (inclusief Polen) | Gedeeltelijke verduistering | Veiligheidsbril vereist gedurende hele gebeurtenis |
Praktische tips voor waarnemers
- Reserveer accommodatie en vervoer ruim van tevoren als je IJsland of Noord-Spanje overweegt.
- Controleer altijd de geldigheid van zonnefilters en breng reservebrillen mee.
- Kies een open locatie en test je uitrusting vóór het evenement (camera, statief, filters).
- Houd rekening met snel wisselende weersomstandigheden, vooral in kust- en berggebieden.
FAQ
1. Is het veilig om tijdens de totale fase rechtstreeks naar de Zon te kijken?
Ja, alleen tijdens de volledige fase van totaliteit is het veilig om zonder bescherming naar de Zon te kijken. Buiten die korte periode en bij gedeeltelijke verduistering is direct kijken gevaarlijk en moeten gecertificeerde zonnebrillen of filters worden gebruikt.
2. Waar in Europa zijn de beste kansen om de totale verduistering te zien?
De beste kansen liggen op IJsland en in een smalle strook van noord-Spanje (rond Canero en Luarca). IJsland biedt doorgaans langere totale fasen en hogere Zonposities, terwijl Noord-Spanje dichtbij de horizon plaatsing en daardoor meer locatieplanning vereist.
3. Hoe lang duurt de totale fase ongeveer?
De duur van totaliteit varieert per locatie. Op sommige plekken, zoals delen van IJsland, kan de totale fase langer zijn dan in Noord-Spanje. In het gebied tussen Canero en Luarca kan de totale fase bij optimale omstandigheden bijna twee minuten duren.
4. Wat zijn de beste hulpmiddelen om de verduistering te fotograferen?
Gebruik een camera op statief met een geschikt zonnefilter voor de niet-totale fasen, een telelens om details van de zonnerand vast te leggen en een intervaltimer voor time-lapse. Test en oefen altijd van tevoren en neem reservebatterijen en geheugenkaarten mee.
