Het is 27 december, en heel even leek het alsof we een interstellair bezoek kregen. Komeet 3I/ATLAS, een intergalactische reiziger, scheert langs de ster Regulus in het sterrenbeeld Leeuw. Maar als je nu teleurgesteld naar je verrekijker grijpt, is hier de koude (en ietwat ironische) waarheid: je zult hem waarschijnlijk niet zien. En dat komt door een verrassende eigenschap die de meeste amateurastronomen over het hoofd zien.
Dit object, dat we vol spanning volgen sinds het vroege deel van het jaar, beweegt zich nog steeds exact volgens plan. Het is geen angstaanjagende, onvoorspelbare indringer, maar een zeer betrouwbare, zij het vluchtige, gast. Dit is wat je moet weten over waar we hem nu precies kunnen vinden, en waarom je beter je aandacht op Jupiter kunt richten.
Het ‘Zodiacale Jaagpad’
Wat 3I/ATLAS zo interessant maakt voor astronomen — en zo frustrerend voor ons gewone stervelingen — is zijn baan. Hij volgt nauwkeurig de baan van de planeten, de zogenaamde ecliptica. Dit betekent dat hij zich, hoewel hij van buiten de zonnewind komt, keurig binnen de bekende dierenriem tekent.
Op dit moment bevindt de komeet zich in het sterrenbeeld Leeuw. Maar de klok tikt. De wetenschappers van de Russische Academie van Wetenschappen hebben opgemerkt dat de komeet richting Kreeft beweegt en begin januari van teken zal wisselen.
Wat wij als leken vaak vergeten: omdat de baan zo vlak is, blijft hij in onze ‘visuele rijstrook’ hangen. Maar ‘vlak’ is niet hetzelfde als ‘dichtbij genoeg’.
De recente verschuiving: weg van de Aarde
Je hoeft niet ver meer terug te kijken voor de ‘near miss’. Op 19 december passeerde ATLAS zijn dichtstbijzijnde punt tot onze planeet, een afstand van 269 miljoen kilometer. Dat klinkt ver, maar in kosmische termen is dat een steekproefsgewijze blik.
- In slechts één week is hij al 4,5 miljoen kilometer verderop geraakt.
- Zijn tempo is voorspelbaar, wat de natuurlijke aard van het object bevestigt (geen onbekende dreiging dus).
- De volgende grote ontmoeting is niet met ons, maar met Jupiter.
De Jupiter-ontmoeting: het echte einde van de show
Het wordt pas echt spannend in maart. Tegen die tijd zal de komeet zich in de Tweelingen bevinden en een nauwe ontmoeting hebben met Jupiter. In tegenstelling tot de flauwe passage langs de Aarde, zal deze ontmoeting de baan van ATLAS definitief veranderen.
Dit is de sleutel: Zodra ATLAS Jupiter eenmaal heeft ‘geboeid’, zal zijn traject hem verder het zonnestelsel uit duwen, en uiteindelijk zal hij uit het zicht verdwijnen. Dit is het moment waarop hij voor de meeste professionele telescopen onzichtbaar wordt, en zelfs de meest geavanceerde hobbyapparatuur hem zal verliezen.
Praktische Tip voor de Serieuze Sterrenkijker
Als je 3I/ATLAS wilt zien, moet je nu handelen. Vergeet de kleine telescoop van de lokale winkelketen. Je hebt specialistische apparatuur nodig. Denk niet aan de avondhemel die je vanaf je balkon in Amsterdam ziet; denk aan een professioneel observatorium dat de lichtvervuiling kan overstijgen.
Mijn advies? Focus je energie op het vinden van de bestaande, helderdere objecten in de Dierenriem tijdens de koude nachten. De komeet is nu de investering niet waard als je geen toegang hebt tot astronomische fotografieapparatuur.
Wat blijft er over?
De komeet zal ons verlaten, eerst visueel voor de instrumenten, en daarna definitief voor het zonnestelsel. De wetenschappelijke waarde zit hem nu in het monitoren van hoe Jupiter zijn lot bezegelt. Het is de laatste kans om een interstellair object vast te leggen voordat het een interstellaire zwerver wordt.
Het is fascinerend hoe een object dat door de kosmos reist zo voorspelbaar zijn afscheid neemt. Welk ander hemellichaam vind jij verrassender in zijn gedrag: de langeafstandsreizigers zoals ATLAS, of de stabiele planeten om ons heen?
