Regionale verschillen in keuze voor wiskunde onder Finse leerlingen

Onderzoek naar de studiekeuzes van eindexamenkandidaten in Finland toont duidelijke regionale verschillen in de voorkeur voor lange en korte wiskunde. Vergelijkingen van de examenvakken die studenten aan de gimnaziale opleidingen kozen in 2022–2025 laten zien dat sommige maakunnat veel vaker voor de lange leerweg kiezen, terwijl andere regio’s de korte variant verkiezen.

Wiskunde: sterke regionale verschillen

In Pohjois-Pohjanmaa koos meer dan de helft van de eindexamenkandidaten voor lange wiskunde: 53 procent. Ter vergelijking: in Pohjanmaa en Etelä-Savo was dat respectievelijk slechts 35 procent en 36 procent. In die twee regio’s was de korte wiskunde populairder dan elders, terwijl Pohjois-Pohjanmaa de laagste keuzepercentages voor korte wiskunde liet zien. Over heel Finland schreef 91 procent van de eindexamenkandidaten ten minste een van de twee wiskundevarianten.

De verschillen in keuzevrijheid en interesses spiegelen deels regionale economische en onderwijskundige omstandigheden. Zo beïnvloeden lokale arbeidsmarkten, ouderschap met technische of ingenieursachtergrond en nabijheid van technische hogescholen de waardering van wiskunde in gezinnen en scholen.

Andere vakken: gezondheid en talen

Ook bij andere vakken zijn er merkbare regionale variaties. Terveystieto (gezondheidsleer) was bijvoorbeeld het populairst in Etelä-Savo, waar 33 procent van de eindexamenkandidaten het vak koos; in Uusimaa koos slechts 15 procent voor hetzelfde vak. Een mogelijke verklaring is dat bepaalde vervolgopleidingen in de regio, bijvoorbeeld aan universiteiten met sterke gezondheids- of verzorgingsopleidingen, vraag naar deze basiskennis creëren.

Verder kwamen de grootste verschillen voor wat betreft moedertaalexamens in Fins en Zweeds en voor middellange Zweedse cursussen. Deze variaties hangen grotendeels samen met de taalkundige samenstelling van de bevolking in verschillende delen van het land. Sommige vakken met weinig kandidaten, zoals lange leerplannen van vreemde talen, werden niet meegenomen in de vergelijkingen omdat cijfers te klein waren voor zinvolle analyse.

Beoordelingen en toelatingsgemiddelden

Opvallend is dat de behaalde examencijfers per vak nauwelijks verschilden tussen de maakunnat. De scores zelf laten geen significante regionale afwijkingen zien, wat suggereert dat verschillen in keuzegedrag niet direct samenhangen met systematische prestatieverschillen bij eindexamens.

Analyses wijzen er echter op dat toelatingsgemiddelden aan afzonderlijke scholen invloed kunnen hebben op de keuze voor lange wiskunde. Volgens de studie verklaarden de toelatingsgemiddelden van leerlingen die in 2019–2022 aan de gymnasia begonnen in statistische analyses ongeveer een kwart van de regionale verschillen in de procentuele keuze voor lange wiskunde. Het grootste deel van de variatie blijft onverklaard en komt dus door andere factoren.

Lokale schoolcultuur en perspectieven

Lokale begeleiders en studieadviseurs noemen enkele concrete redenen voor de sterke interesse in wiskunde in bepaalde regio’s. Op Haukiputaan lukio in Oulu benadrukken studieadviseurs Miika Siironen en Marja Tuunanen de invloed van de lokale arbeidsmarkt en het onderwijsaanbod. Zij leggen uit dat in regio’s met veel technisch-georiënteerde banen en goede technische en natuurwetenschappelijke hogescholen wiskunde meer prestige heeft en dat ouders vaak wiskundige vaardigheden waarderen.

Voor veel leerlingen in Pohjois-Pohjanmaa biedt een wiskundig-natuurwetenschappelijke richting de mogelijkheid om in de nabije regio te blijven studeren; humanistische of sociale studies leiden vaker naar grote steden buiten de regio.

Toch verwachten sommige adviseurs dat het aantal leerlingen dat lange wiskunde kiest de komende jaren kan dalen. Dit verband wordt gelegd met veranderingen in de manier waarop hogere onderwijsinstellingen toelatingen op basis van diploma’s waarderen: langere wiskunde levert mogelijk niet langer in alle studierichtingen evenveel extra toelatingspunten op als voorheen. Daarnaast wegen leerlingen vaak af hoeveel studietijd verschillende vakken vragen; bij gezondheidsleer is het aantal studieonderdelen kleiner, wat het aantrekkelijker maakt als de beschikbare voorbereidingstijd beperkt is.

Tabel: aandeel leerlingen die lange wiskunde schreven (2022–2025)

Deze cijfers tonen aan dat regionale kenmerken — zoals lokale arbeidsmarktstructuur, beschikbaarheid van vervolgopleidingen en thuisomgeving van leerlingen — belangrijke rollen spelen bij studiekeuzes. Scholen en adviseurs benadrukken dat leerlingen afwegen wat hun interesses zijn, welke studies ze nastreven en hoeveel tijd elk vak vraagt.

Veelgestelde vragen

• Vraag: Waarom kiest een regio vaker voor lange wiskunde?
  Antwoord: Factoren zijn onder meer technisch georiënteerde werkgelegenheid, opvoeding met waardering voor wiskunde en nabijheid van technische hogescholen en universiteiten.
• Vraag: Leggen verschillen in examencijfers uit waarom regio’s andere vakken kiezen?
  Antwoord: Nee: de behaalde examencijfers tonen geen grote regionale verschillen, dus keuzes lijken eerder te worden bepaald door achtergrond en kansen dan door prestatieverschillen in examens.
• Vraag: Heeft de keuze voor gezondheidsleer praktische redenen?
  Antwoord: Ja: in sommige regio’s sluiten vervolgopleidingen goed aan op gezondheidsleer en het vak vereist vaak minder studieonderdelen voor examenvoorbereiding, wat tijdsgebruik beïnvloedt.
• Vraag: Verandert het voorkeurspatroon voor lange wiskunde door aanpassingen in toelatingsregels?
  Antwoord: Mogelijk. Als lange wiskunde minder toelatingspunten oplevert voor sommige opleidingen, kan dat de aantrekkelijkheid verminderen.