Een bescheiden uitvinding uit Zuid-Frankrijk belooft een grote impact voor imkers en gemeenschappen die kampen met de Aziatische hoornaar. Een voormalig Airbus-ingenieur ontwikkelde een ultralichte radiobaken die op een hoornaar kan worden bevestigd om het dier terug te volgen naar zijn nest. Die aanpak lost een praktisch en langdurig probleem op: het nauwkeurig lokaliseren van vaak verborgen nesten die enorme schade aan bijenvolken kunnen veroorzaken.
Achtergrond en betrokken personen
De innovatie ontstond uit een samenwerking tussen twee mannen die het probleem op het terrein goed kennen. Florent Coletta, een voormalig luchtvaartingenieur met ervaring bij Airbus en gespecialiseerd in signaalverwerking, zette het technische werk op. Samen met Guillaume Castagné, oprichter van ALLO FRELONS, die al meer dan twintig jaar door Frankrijk reist om imkers en lokale gemeenschappen te helpen met de bestrijding van de Aziatische hoornaar, ontstond een praktische oplossing.
De eerste ideeën leken op papier eenvoudig, maar de realiteit bleek weerbarstig: vroege prototypes waren te zwaar voor de insecten, lijm hield niet op een bewegend lichaam en batterijen raakten te snel leeg. Toch bleef Coletta doorwerken. Na maanden van testen en aanpassingen slaagde hij erin een baken te maken van slechts 0,12 gram — ongeveer het gewicht van een bij — dat een hoornaar zonder belemmering kan dragen.
Hoe het systeem werkt
Het systeem, dat nu bekendstaat onder de naam LOCNEST, is verrassend eenvoudig in gebruik en combineert biologische kennis met compacte elektronica:
- Aantrekken: Hoornaars worden gelokt met honing of lokstoffen bij een val of lokplaats.
- Vangen: Een exemplaar dat regelmatig heen en weer vliegt wordt gevangen.
- Bevestigen: Het ultralichte radiobaken wordt met een speciaal bevestigingssysteem op de thorax geplaatst.
- Vrijlaten: Het insect wordt teruggezet zodat het gewoon kan vliegen.
- Volgen: Met behulp van de applicatie SDR Pro Track wordt het radiosignaal van de hoornaar gevolgd terwijl deze naar het nest vliegt.
In korte tijd leidt de getraceerde vlucht direct naar het nest, zodat teams of particulieren gerichter en efficiënter kunnen ingrijpen.
Waarom dit belangrijk is
Het grote voordeel van deze methode is dat het zicht geeft op zaken die voorheen onzichtbaar bleven. Imkers merken vaak dat het verwijderen van één nest niet genoeg is omdat:
- Een hoornaar meer dan 1 kilometer kan uitvliegen om voedsel te zoeken.
- Het dichtstbijzijnde nest niet per se degene is die de meeste schade veroorzaakt.
- In een regio meerdere nesten tegelijkertijd kunnen voorkomen.
- Soms is één enkel nest verantwoordelijk voor tot 80% van de aanvallen op een bijenkolonie.
Praktijkvoorbeelden illustreren het probleem: teams kunnen een vermeend nest op 50 of 100 meter vernietigen en later ontdekken dat het hoofdnest zich op honderden meters ligt, soms wel 600 meter of meer. LOCNEST maakt het mogelijk om deze mysterie snel te ontrafelen en middelen doelgerichter in te zetten.
Ontwerpfilosofie en toegankelijkheid
Hoewel de techniek voortkomt uit geavanceerde kennis van signaalverwerking, is de bedoeling juist om het systeem breed inzetbaar te maken. Florent Coletta heeft LOCNEST ontworpen met eenvoudige principes in gedachten: betaalbaarheid, repareerbaarheid, reproduceerbaarheid en gebruiksgemak. Het moet geen tool zijn die alleen in laboratoria leeft, maar iets dat imkers, lokale teams en natuurbeschermers in het veld daadwerkelijk kunnen gebruiken.
“Toen ik de omvang van de schade zag, wilde ik doorgaan,” zegt de uitvinder, die zijn werk voortzet met voortdurende verbeteringen aan bereik, bevestiging en gebruiksinterface. De praktische lessen uit elk veldbezoek voeden nieuwe aanpassingen, waardoor het systeem stap voor stap efficiënter wordt.
| Kenmerk | Details |
|---|---|
| Naam systeem | LOCNEST |
| Ontwikkelaar | Florent Coletta (ex-Airbus) |
| Samenwerking | ALLO FRELONS (Guillaume Castagné) |
| Chipgewicht | 0,12 gram |
| Tracking app | SDR Pro Track |
| Belangrijke observaties | Hoornaars vliegen >1 km; één nest kan 80% van aanvallen veroorzaken |
De evolutie van het project laat zien dat innovatie ook vanuit een garage of een kleine werkplaats kan komen, zeker wanneer iemand bereid is te experimenteren en nauw samen te werken met mensen op het terrein. LOCNEST is daar een treffend voorbeeld van: een eenvoudige, doeltreffende technologie die directe praktische waarde biedt.
Toekomst en verbeteringen
Het project staat niet stil. Verbeteringen in batterijduur, zendbereik en bevestigingstechnieken volgen elkaar op, en de toepassing van de verzamelde gegevens helpt bij het beter begrijpen van het gedrag van de Aziatische hoornaar. Daardoor kunnen bestrijdingsstrategieën verfijnd worden en kan schade aan bijenhouders efficiënt worden voorkomen.
FAQ
1. Hoe zwaar is de radiobaken en kan een hoornaar er normaal mee vliegen?
De baken weegt slechts 0,12 gram, vergelijkbaar met het gewicht van een bij. Daaropvolgende tests hebben aangetoond dat hoornaars met deze belasting normaal kunnen opstijgen en naar hun nest vliegen.
2. Wat is SDR Pro Track?
SDR Pro Track is de gebruikte applicatie om het radiosignaal van de gemarkeerde hoornaar te volgen. De app toont de richting en helpt het team het nest snel te lokaliseren.
3. Is LOCNEST alleen voor professionals?
Nee. De opzet van LOCNEST is juist bedoeld om toegankelijk en betaalbaar te zijn voor imkers, vrijwilligers en lokale teams, niet alleen voor onderzoeksinstellingen.
4. Hoe ver kunnen hoornaars foerageren?
Observaties tonen aan dat Aziatische hoornaars meer dan 1 kilometer kunnen vliegen om voedsel te zoeken. Dit verklaart waarom nesten soms ver van de aangetaste bijenkasten liggen.
5. Kan één nest veel schade veroorzaken?
Ja. In sommige gevallen kan één nest verantwoordelijk zijn voor tot 80% van de aanvallen in een bepaald gebied, waardoor het identificeren van dat nest prioriteit krijgt.
