Een onverwachte ontmoeting op een terras in Kangasala leidde tot een zeldzame en intrigerende waarneming: een kleine Pikkuhäiveperhonen landde op iemands vinger en begon daar langere tijd te likken. De waarnemer kon het moment vastleggen op foto, waarbij fotograferen alleen met de linkerhand mogelijk was omdat de vlinder stevig op de rechterwijsvinger zat. Dergelijke tamheid is ongebruikelijk omdat vlinders doorgaans schuw zijn en moeilijk te benaderen.
De waarneming en de identificatie
De foto en beschrijving toonden genoeg kenmerkende details voor een betrouwbare determinatie. Volgens Tomi Kumpulainen, intendent van het Tampereen luonnontieteellisen museon, betreft het inderdaad een Pikkuhäiveperhonen. De soort is te herkennen aan twee opvallende kenmerken: het ontbreken van het kleine haakje in de witte band op de achtervleugel en het ontbreken van de rode vlek in de achterhoek van de voorvleugel die bij een nauw verwante soort wel aanwezig is.
Beide verwante soorten zijn relatief zeldzaam, al is hun verschijningsfrequentie in sommige gebieden de laatste jaren toegenomen. Hun Nederlandse naam ontbreekt hier, maar de Finse naam blijft in determinaties en vakliteratuur vaak gehandhaafd.
Leefwijze en voeding
Ondanks de vaak sierlijke kleuren bezoeken deze vlinders zelden bloemen. Hun voedselbron bevindt zich hoofdzakelijk in boomkruinen: Pikkuhäiveperhonen leeft meestal van mesikaste, een suikerhoudende substantie die door bladluizen op bladeren wordt achtergelaten. De gebruikelijke waardplanten zijn haapa (populier) of hopeapaju (wilg), waar de bladluizen actief zijn.
Mesikaste bevat veel suikers maar nauwelijks mineralen. Daarom vertonen vlinders die van mesikaste leven soms gedrag waarbij ze extra mineralen zoeken: ze landen op zandgrond, dierenuitwerpselen of zelfs op menselijke huid om zouten en andere voedingsstoffen op te nemen. Op warme dagen bevat de huid voldoende zouten zodat een vlinder met zijn zuigsnuit (proboscis) kan proberen daar iets van te verkrijgen. Dit verklaart waarom de waargenomen vlinder de vinger van de persoon op het terras leken te 'proeven'.
Praktische observatietips
Wie dergelijke vlinders wil fotograferen of waarnemen, heeft de meeste kans als hij of zij aandacht besteedt aan bomen met veel bladluizen, vooral op populieren en wilgen. Omdat de dieren zich vaak hoog in de kruin ophouden, zijn vondsten op terrasniveau of rond bebouwing relatief zeldzaam en daardoor extra opmerkelijk.
- Zoek populieren en wilgen met zichtbaar bladluisplakkaat.
- Wees langzaam en stil: een plotselinge beweging jaagt vlinders vaak weg.
- Gebruik een lange lens of zoom om de dieren van onderen te fotograferen als ze hoog in de kruin zitten.
- Aanraking kan de vlinder verwonden; laat hem indien mogelijk zelf wegvliegen.
Belangrijke feiten in één overzicht
| Kenmerk | Informatie |
|---|---|
| Soort | Pikkuhäiveperhonen |
| Herkenningspunten | Ontbrekend haakje in witte band op achtervleugel; geen rode vlek in achterhoek voorvleugel |
| Leefgebied | Boomkruinen, vooral op haapa en hopeapaju |
| Voeding | Mesikaste van bladluizen; aanvullend mineralen van zand, uitwerpselen of huid |
| Opmerkelijk gedrag | Kan soms tam lijken en op menselijke huid landen om zouten te likken |
| Regionale expertise | Determinaties voor de regio Pirkanmaa worden door specifieke experts behandeld |
De combinatie van suikerhoudend maar mineraalarm dieet en de behoefte aan zouten verklaart meerdere gedragingen die voor mensen verrassend of zelfs aandoenlijk kunnen lijken. Wanneer een vlinder op een hand gaat zitten, is dat meestal geen teken van tamheid in de verstandelijke zin, maar een functionele zoektocht naar mineralen die op dat moment gemakkelijk bereikbaar zijn.
Waarom deze waarneming opvalt
De vastlegging van een Pikkuhäiveperhonen op een menselijke vinger is een zeldzame foto en informeert over zowel gedrag als ecologie van de soort. Zulke observaties zijn waardevol voor natuurliefhebbers en wetenschappers omdat ze inzicht geven in voeding, habitatgebruik en interacties tussen insecten en mensen in landschappen waar bomen en bebouwing elkaar raken.
FAQ
-
Kan ik een vlinder gerust aanraken als hij op mijn hand zit?
Het is beter om voorzichtig te blijven. Vlinders hebben fragiele vleugels en kunnen bij aanraking beschadigen. Als je bewegingen langzaam zijn en de vlinder zelf besluit te blijven zitten, kun je voorzichtig fotograferen, maar raak de vleugels niet aan.
-
Waarom likken sommige vlinders menselijke huid?
Ze zoeken zouten en mineralen die in hun gewone voedsel, zoals mesikaste, ontbreken. Menselijke huid kan op warme dagen genoeg zout bevatten om aantrekkelijk te zijn.
-
Hoe herken ik een Pikkuhäiveperhonen?
Let op het ontbreken van het kleine haakje in de witte band op de achtervleugel en het ontbreken van een rode vlek in de achterhoek van de voorvleugel. Ook de lichtblauwviolette glans bij bepaalde invalshoeken komt voor bij deze groep.
-
Waar kan ik de soort het beste waarnemen?
Controleer populieren en wilgen met bladluizen; kijk omhoog naar de kruinen. Waarnemingen op terrassen of in tuinen komen voor maar zijn minder gebruikelijk.
