Na ruim vijf jaar verkenning op Mars heeft de rover Perseverance een opmerkelijke vondst gedaan die wetenschappers nieuwe vragen stelt over de geologische geschiedenis van het vlakke landschap van het Rode Planeet. Tijdens werkzaamheden in het rivierbed van Vernodden viel een geïsoleerd rotsblok op dat hoger boven het omliggende terrein uitsteekt dan de gebruikelijke lage en verbrokkelde formaties in de krater Jezero. Het object, ongeveer 80 centimeter in diameter, werd door het team als een object van belang aangemerkt en kreeg de naam Phippsaksla.
Analyse en eerste aanwijzingen
De chemische samenstelling van Phippsaksla werd onderzocht met de spectrometers van de instrumenten aan boord, waaronder SuperCam. Die metingen wijzen op een aanzienlijke aanwezigheid van ijzer en nikkel, een combinatie die vaak geassocieerd wordt met meteorieten die afkomstig zijn uit de kernen van asteroïden. In een toelichting merkte onderzoeker Candice Bedford van Purdue op: "Dit suggereert dat het fragment niet op Mars is gevormd, maar van een andere plaats in het zonnestelsel is gekomen."
Deze aanwijzing is opvallend omdat er tot nu toe geen duidelijke voorbeelden van dit type meteoriet in Jezero zijn geregistreerd, terwijl andere regio's op Mars wel meerdere ijzer-nikkel meteorieten hebben opgeleverd. Dat maakt Phippsaksla potentieel significant voor het begrip van zowel de herkomst van buitenaardse brokken als de verspreiding van materiaal over het planetair oppervlak.
Context: eerdere meteorietvondsten op Mars
Andere Mars-rovers hebben in het verleden stukken ruimtepuin geïdentificeerd. De wagentjes Curiosity, Opportunity en Spirit ontdekten uiteenlopende meteorieten op verschillende plekken van het oppervlak. Curiosity vond in de krater Gale bijvoorbeeld het exemplaar "Líbano" van ongeveer een meter breed in 2014, en later een object dat bekendstond als "Cacao" in 2023. Deze vondsten tonen aan dat Mars herhaaldelijk door meteroïden is getroffen en dat meteorieten vaak goed bewaard blijven op het droge oppervlak.
Toch blijft het ontbreken van vergelijkbare vondsten in Jezero tot nu toe een raadsel. De krater, die qua ouderdom vergelijkbaar wordt geacht met krater Gale en bezaaid is met kleinere inslagformaties, lijkt een geschikte plek om wrakstukken te verzamelen. De ontdekking van Phippsaksla dwingt onderzoekers daarom om opnieuw na te denken over hoe dergelijke fragmenten in dat gebied terecht zijn gekomen en hoe ze zijn bewaard gebleven.
Wat betekent deze vondst?
Als vervolg op de spectrale analyse volgen nu aanvullende waarnemingen en vergelijkende studies. Wetenschappers vinden het belangrijk om zowel de fysieke kenmerken — zoals vorm, porositeit en corrosiepatronen — als gedetailleerdere samenstellingen te bestuderen om uitsluitsel te krijgen over de oorsprong. Op dit moment is er nog geen definitieve bevestiging dat Phippsaksla daadwerkelijk een meteoriet is; de samenstelling en morfologie passen wel binnen de verwachtingen voor een ijzer-nikkel fragment.
Indien bevestiging volgt, zou het de eerste meteoriet zijn die Perseverance sinds de landing in Jezero heeft geïdentificeerd. Dat zou niet alleen een mijlpaal zijn voor de missie zelf, maar ook extra materiaal opleveren om te onderzoeken hoe materiaal tussen verschillende hemellichamen kan worden uitgewisseld en welke rol dergelijke inslagen hebben gespeeld in de chemische evolutie van Mars.
- Objectnaam: Phippsaksla
- Afmeting: ~80 centimeter diameter
- Locatie: rivierbed van Vernodden, krater Jezero
- Samenstelling: aanwijzingen voor ijzer en nikkel (SuperCam)
- Mogelijke oorsprong: fragment afkomstig van een asteroïdelijk kern
- Status: nog niet definitief bevestigd als meteoriet
Vervolgonderzoek en implicaties
Onderzoekers zullen de waarnemingen vergelijken met bekende meteorietmonsters en met bodem- en rotsmonsters uit de directe omgeving van Jezero. Die vergelijking kan helpen vaststellen of het object door een directe inslag is neergekomen, of dat erosieve processen het op een bepaalde plek hebben geconcentreerd. Ook speelt de vraag mee of oudere kraterlagen of windverplaatsing een rol hebben gespeeld in de huidige positionering van Phippsaksla.
| Kenmerk | Gegeven |
|---|---|
| Naam | Phippsaksla |
| Diameter | ~80 cm |
| Locatie | Vernodden, krater Jezero |
| Instrument | SuperCam |
| Belangrijkste elementen | Ijzer en nikkel |
| Vergelijkbare vondsten | Curiosity: "Líbano" (2014), "Cacao" (2023) |
| Definitieve status | Nog niet bevestigd |
Veelgestelde vragen
1. Waarom is de samenstelling van ijzer en nikkel belangrijk?
IJzer en nikkel samen zijn een veelvoorkomende samenstelling in bepaalde typen meteorieten, met name die afkomstig uit de binnenste lagen van asteroïden. Zulke metalen zijn minder waarschijnlijk ontstaan door lokale Mars-processen, waardoor ze een sterke aanwijzing vormen voor een buitenaardse oorsprong.
2. Hoe bepaalt men of een rots op Mars een meteoriet is?
Onderzoekers combineren spectrale analyses met beeldmateriaal en fysische inspectie. Kenmerken zoals dichtheid, magnetisme, textuur en corrosiepatronen worden vergeleken met bekende meteorieten. Meerdere instrumenten en herhaalde metingen zijn vaak nodig voor een definitieve bevestiging.
3. Wat zou de vondst betekenen voor begrip van Mars?
Als Phippsaksla een meteoriet blijkt te zijn, biedt het directe informatie over materiaal dat het Marsoppervlak heeft bereikt en kan het inzicht geven in de impactgeschiedenis en de uitwisseling van materiaal binnen het zonnestelsel. Het helpt ook het puzzelstukje te plaatsen van hoe vaak en welke soorten meteorieten Mars bereiken.
