Stel je voor: je wandelt rustig langs de kustlijn van Figueira da Foz, misschien even de drukte van de week ontvluchten, en dan zie je het liggen. Geen stuk drijfhout, maar iets monumentaals. Een enorm, asymmetrisch bot dat eruitziet alsof het een museumstuk is. Dat overkwam een wetenschapper recentelijk.
Dit is geen alledaagse strandvondst. We hebben het hier over een restant dat mogelijk duizenden jaren oud is. Als je denkt dat je alles al op het zand hebt gezien, bereid je dan voor op iets wat de geologische geschiedenis van de Portugese kustlijn een stukje dichterbij brengt. Waarom dit bot er nu pas ligt, is het verrassende deel.
De ontdekking: een wandeling die een paleontologische vondst werd
Het begon als een normale middagwandeling op het strand van Buarcos (bekend als Pedra Grande). Sílvia Curado, een Portugese wetenschapper die in de VS woont, was met haar neefje aan het wandelen toen ze iets vreemds zag liggen. Het object was te symmetrisch voor een steen, maar te groot voor een bekend dier.
Ze vermoedde meteen dat het om iets groots ging. En ze had gelijk. Na inspectie door een lokale bioloog werd er contact opgenomen met experts. De eerste analyse door Pedro Callapez, paleontoloog aan de Universiteit van Coimbra, was helder: dit bot is oud. Heel oud.
Wat maakt dit bot zo speciaal?
We hebben het hier niet over een recente gestrande walvis. Het bot, dat een bekkenstuk lijkt te zijn van circa 1,5 meter lang en een meter breed, vertoont tekenen van verregaande afbraak die niet bij moderne botten passen. Callapez vermoedt dat het bot duizenden jaren oud is, mogelijk uit de tijd van de laatste ijstijd.
De theorie is fascinerend: het dier stierf mogelijk duizenden jaren geleden en zonk in de zandbanken die toen de zeebodem vormden. Deze zandbanken – zand van de continentale platte – zijn vaak duizenden, zo niet tienduizenden jaren oud.
- Het mechanisme: Tijdens recente zware stormen is dit eeuwenoude sediment weggespoeld.
- Het resultaat: Het bot, begraven onder de archeologische laag, werd ‘opgegraven’ door de zee.
- Geen fossiel, maar oeroud: Het is nog geen versteend fossiel, maar het is zeker geen ‘recent’ skelet.
Waarom geen dinosaurusbot? Een subtiel verschil
Mensen met een beetje fantasie zouden meteen denken aan een dinosaurus. Ik begrijp de opwinding, maar de expert maakte een belangrijk onderscheid. Een dinosaurusbot zou anders zijn; het zou gecementeerd zijn en matrix (oud materiaal) in zijn holtes hebben.
Dit bot lijkt meer op Pleistoceen materiaal. Denk je in: je hebt plastic emmers die je jaren geleden weggooide; ze zien er oud uit maar zijn nog steeds plastic. Dit walvisbot is zo’n ‘oude’ botstructuur, die langzaam is vergaan in de koude, lage zuurstofomstandigheden onder het zand.
Wat nu met dit prehistorische plankje?
Dit soort ontdekkingen is goud waard voor lokale musea. Callapez suggereerde al dat dit stuk interessant kan zijn voor specialisten in museologie. Het is nu de taak van de lokale autoriteiten, zoals de Havenautoriteit van Figueira da Foz, om het bot veilig te stellen en te onderzoeken.
Dit is een directe link naar de geologische geschiedenis van onze eigen kust. Het is een herinnering dat de stranden waarop wij nu onze zonnebrandcrème smeren, ooit de begraafplaats vormden voor reusachtige zeedieren tijdens ijstijden. En dat die geschiedenis elk moment weer aan de oppervlakte kan komen, dankzij een krachtige winterstorm.
Wat zou jij doen als je zo’n massief bot op het strand vond? Zou je de politie bellen, of het proberen mee te nemen voor een foto?
