Je hebt ongetwijfeld al indrukwekkende beelden gezien die door kunstmatige intelligentie zijn gegenereerd. Ze lijken de grenzen van het mogelijke te verleggen. Maar stel je voor dat je duizenden van deze beelden laat maken, zonder enige menselijke inmenging. Wat blijkt? De resultaten zijn verrassend saai en voorspelbaar. Onderzoekers deden precies dit en vonden een schokkende limiet aan de machinecreativiteit.
Dit is cruciaal om te weten, want als je straks zelf met ai-tools aan de slag gaat, wil je niet vastzitten aan de esthetiek van de 'standaard stockfoto'. De bevindingen van dit onderzoek zijn een wake-up call voor iedereen die gelooft in de onbegrensde creativiteit van algoritmes. Het is alsof de machine altijd kiest voor de meest begaanbare, reeds vertrapte weg.
De 'Sobering' Oefening: Hoe de Test Werkte
Wetenschappers wilden weten wat een AI doet als je het de vrije hand geeft. Ze zetten twee verschillende AI-systemen op om beelden te creëren. Het proces was een soort creatieve echo-kamer:
- AI 1 kreeg de opdracht een beeld te genereren.
- AI 2 beschreef dat gegenereerde beeld.
- Die beschrijving (de prompt) ging terug naar AI 1 om een nieuw beeld te maken.
Dit herhaalden ze honderd keer. Ze deden dit experiment maar liefst veertig keer met vier verschillende systemen. De conclusie uit de Zweedse en Amerikaanse universiteiten was ontnuchterend: de algoritmes bleven hangen in een zeer beperkt aantal visuele clichés.
Visuele Liftmuziek: De Twaalf Klisjees
In plaats van een oneindige variatie aan verrassende concepten, leverde de AI systematisch beelden op die vielen binnen slechts twaalf categorieën. Denk aan beelden die je in elk willekeurig designkantoor in Amsterdam of Rotterdam wel eens tegenkomt.
De onderzoekers noemden het resultaat treffend “visuele liftmuziek”. Je herkent de patronen direct:
- Stormachtige vuurtorens.
- Gotische kathedralen.
- Interactieve nachtscènes in steden.
- Luxe, statige interieurs.
Het is de veiligste, meest statistisch waarschijnlijke output. De systemen vermijden nieuwe paden, ze blijven bij wat het trainingsmateriaal (het internet) al vaak heeft laten zien.
Waarom de AI Liever Niet Origineel Is
Dit gedrag wijst erop dat de huidige generatieve modellen ontworpen zijn om de hoogste waarschijnlijkheid te volgen, niet de grootste nieuwigheid. Ze optimaliseren voor wat al werkt, in plaats van te innoveren. Dat is een groot probleem voor de belofte van 'computationele creativiteit'.
Als je dit op grote schaal inzet, voorspellen de onderzoekers een gevaarlijke uitkomst: een onbedoelde homogenisering van onze visuele cultuur. Alles gaat er er hetzelfde uitzien, hoe slim de technologie ook lijkt.
De Nederlandse Nuance: AI vs. Jouw Oude Prentenboek
Dit is interessant als je kijkt naar de Nederlandse cultuur. Wij kennen ook onze eigen visuele patronen, denk aan tulpenvelden, molens, of de typische 'bakfiets'-esthetiek. Maar wij vergeten die patronen niet; we transformeren ze. Menselijke creativiteit, zo stelden de onderzoekers vast, convergeert ook, maar vaak op basis van gedeelde fysieke ervaringen (zoals de noodzaak van een 'spiraalpatroon' bij overstroming).
AI daarentegen, convergeert op de ‘stockfotografie-esthetiek’ die het op het internet heeft gezien. Het is niet gevormd door de realiteit van de fietstocht door de polder, maar door de dataset.
Wat Nu? De Noodzaak van Menselijk Toezicht
De praktische implicatie is simpel: zonder menselijke interventie zal AI-kunst niet werkelijk vernieuwend worden. Het is een fantastische assistent, maar een slechte visionair.
De Hack voor Creatieve AI-Output: Als je merkt dat je AI-beeld te generiek wordt, moet je de AI actief dwingen buiten de gebaande paden te treden. Voeg absurde, ongerelateerde details toe aan je prompt. Vraag niet om een 'brug'; vraag om een 'neogotische brug bedekt met fluorescerend mos die wordt overgestoken door een astronaut in een gele regenjas'.
Dit dwingt het systeem de 'veilige' attractoren te verlaten, omdat je een scenario creëert dat het nog nooit op die manier heeft gezien.
Deze studie laat zien dat echte creativiteit nog steeds een menselijke injectie vereist. Wat denk jij? Zorgt de dominantie van deze 12 AI-thema's ervoor dat we minder verrast worden door de beelden die we online zien? Laat het weten in de reacties!
