We naderen de kerstperiode en de eerste langere termijnprognoses geven al richting aan hoe het weer op kerstavond eruit kan zien. Meteorologen volgen traditioneel de kans op een witte kerst met een speciaal meetinstrument: het hvidjulsbarometeret. Dat hulpmiddel kwantificeert de waarschijnlijkheid dat er op kerstavond landelijk sneeuwbedekking aanwezig is.
Wat betekent een landelijke witte kerst precies?
Een landelijke witte kerst wordt volgens de gehanteerde definitie bereikt wanneer er op de middag van kerstavond in ten minste 90 procent van het land een sneeuwdek ligt van minimaal 0,5 centimeter. Die drempel is gekozen omdat het zicht- en belevingselement van echte kerstsneeuw daarmee op brede schaal aanwezig is.
Het hvidjulsbarometeret combineert lange termijnstatistieken, modellen en actuele weerinformatie om een procentuele kans te geven. Op dit moment staat het barometer relatief laag — rond de 7 procent kans op een landelijke witte kerst — maar prognoses veranderen naarmate de modellen meer samenhang tonen en de datum nadert.
De eerste volledige prognoses die door modellen worden berekend reiken nu tot kerstavond. Dat maakt het mogelijk om al vroeg een richting te herkennen, maar er blijft altijd ruimte voor verrassingen. Voorspellingen op deze afstand zijn nog onzeker, vooral in een veranderlijk weertypeel als ons land.
Waarom stijgt of daalt de kans?
De recente lichte stijging van het hvidjulsbarometeret is vooral het gevolg van ensemble-analyses. Ensembles vergelijken meerdere runs van dezelfde weermodelfamilie om zo de spreiding en de kans op koude of natte periodes beter in te schatten. Wanneer meerdere runs gelijktijdig de neiging tonen naar koudere omstandigheden, verhoogt dat de kansscore.
In de laatste twaalf dagen naar kerst toe is er een duidelijke neiging richting iets koudere lucht in de modellen. Of dat voldoende wordt om landelijk sneeuw te laten liggen is nog onzeker, maar het biedt wel een kleine reden voor optimisme. Prognoses worden betrouwbaarder naarmate de dag dichterbij komt: vanaf ongeveer vijf tot zeven dagen voor kerstavond neemt de voorspelbaarheid gestaag toe.
Historisch beeld van witte kersten
Historische gegevens laten zien dat landelijke witte kersten zeldzaam zijn. Sinds het begin van de registratie in 1874 zijn er 12 keer volledige landelijke sneeuwdek-kersten waargenomen. Recente jaren laten zien dat lokale witte kersten iets vaker voorkomen, maar een echt landelijke dekking blijft uitzondering.
In de afgelopen jaren waren er enkele opvallende voorbeelden: in 2021 lag op kerstavond in ongeveer 80 procent van het land sneeuw, wat heel dicht in de buurt kwam van landelijke dekking. Lokale witte kersten werden ook gemeld in 2018, en sinds 2013 zijn er twee jaar met uitsluitend lokale witte kersten. Voor volledige landelijke witte kersten moeten we terugkijken naar 2009 en 2010, toen het barometer op kerstavond op 100 procent stond.
Deze historische achtergrond helpt om verwachtingen te relativeren: een paar koude modellen zijn bemoedigend, maar het vereist doorgaans een samenloop van gunstige weerpatronen om een landelijke witte kerst daadwerkelijk te realiseren.
Hoe wordt het barometer aangepast?
- Begin december: het barometer start met zeer ruime onzekerheden en wordt bijgesteld op basis van seizoensstatistieken en lange termijntrends.
- Mid-december: meer weermodellen worden betrokken en de eerste serieuzere richtinggevende berekeningen verschijnt.
- Laat in december: met name vanaf vijf tot zeven dagen voor kerstavond neemt de samenhang tussen modellen toe, waardoor het barometer vaker kleine maar belangrijke bijstellingen krijgt.
Door deze gefaseerde aanpak ontstaat een dynamisch beeld: vroege prognoses geven houvast over de mogelijke ontwikkeling, maar de definitieve inschatting moet kort voor kerstavond worden gemaakt om rekening te houden met laatste weersystemen en lokale variaties.
| Jaar | Type witte kerst | Toelichting |
|---|---|---|
| 1874–heden | 12 landelijke gevallen | Historische volledige landelijke witte kersten sinds registraties |
| 2009 | Landelijk | Barometer op kerstavond 100 procent |
| 2010 | Landelijk | Barometer op kerstavond 100 procent |
| 2018 | Lokaal | Enkele regio's met sneeuwdek |
| 2021 | Bijna landelijk | Ongeveer 80 procent van het land had sneeuw op kerstavond |
| Sinds 2013 | 2 lokale gevallen | Lokaal witte kersten zonder landelijke dekking |
Wat betekent dit voor de komende weken? Voorlopig blijven verwachtingen voorzichtig. De modellen laten een zwakke trend naar kou zien in de laatste periode voor kerst, maar of die kou zich vertaalt in sneeuw die op brede schaal blijft liggen is nog niet zeker. Mensen die hun plannen op sneeuw afstemmen — zoals evenementen, vervoer of wintervakanties — doen er verstandig aan de korte termijn-updates in de gaten te houden.
Updates en dagelijkse aanpassingen van het hvidjulsbarometeret en de weerverwachtingen worden continu opgesteld door TV 2 Vejret. Naarmate kerstavond dichterbij komt, zullen de voorspellingen helderder worden en neemt de zekerheid toe. Tot die tijd blijft het afwachten of de modellen het optimisme kunnen bevestigen en of we dit jaar écht van een landelijke witte kerst mogen spreken.
