Hoge supermaan in december 2025: helderder en groter

De laatste volle maan van het jaar verschijnt in de nacht van 4 op 5 december 2025 en valt op door een combinatie van grootte, helderheid en hoogte aan de hemel. Voor veel waarnemers voelt het als een bijzonder moment: het is de derde supermaan op rij en volgens berekeningen van de gespecialiseerde website StarWalk zal een volle maan op vergelijkbare hoogte pas weer begin 2042 plaatsvinden.

Wat maakt deze volle maan speciaal?

Op het eerste gezicht ziet de maan er uit zoals elke volle maan, maar astronomisch gezien wijkt dit exemplaar af van de standaard. De oorzaak is de relatief korte afstand tussen aarde en maan tijdens deze fase: ongeveer 363.932 km, vergeleken met ongeveer 394.000 km bij een gewone volle maan. Door die nabijheid lijkt de maan ongeveer 15% helderder en 8% groter dan gewoonlijk.

Het vollemaanspektakel begint al bij zonsondergang, ruwweg tussen 17:30 en 18:00 uur, wanneer de maan zichtbaar wordt als een volle schijf. De astronomische berekening zet het exacte moment van volle maan op 0:15 uur in de nacht van vrijdag. Voor waarnemers betekent dit dat de maan vanaf de avond gemakkelijk te volgen is terwijl hij hoger aan de hemel klimt.

Deze supermaan is niet alleen opvallend door grootte en helderheid, maar vooral vanwege de positie aan de hemel. Volgens de berekeningen van StarWalk bereikt de maan een hoogte die niet vaak voorkomt; de volgende vergelijkbare hoogte wordt pas weer rond begin 2042 verwacht. Dat heeft te maken met een combinatie van seizoensinvloeden (de maan staat over het algemeen hoger in de winter), de hellingshoek van de baan en de langere maancyclus.

De rol van de maancyclus

De maancyclus die relevant is voor dit fenomeen duurt ongeveer 18,6 jaar. Het maximale deel van deze cyclus valt samen met het moment waarop de maan vroeg in de dag van 5 december zijn maximale hoogte bereikt. De vorige keer dat een vergelijkbare configuratie plaatsvond, was in december 2006. Dat verklaart waarom zulke hoge volle manen zeldzaam lijken: de patronen herhalen zich pas na anderhalf decennium of meer.

Dit betekent echter niet dat er tot 2042 geen andere supermanen zullen zijn. Volgens de gebruikelijke definities is er bijvoorbeeld ook een supermaan op 3 januari 2026, maar die zal niet dezelfde hoge positie aan de hemel hebben als die van begin december 2025.

Wat kun je waarnemen naast de maan?

De bijzondere hoogte van de maan maakt het extra aantrekkelijk om ook naar de omgeving van onze natuurlijke satelliet te kijken. Rond 21:00 uur op de avond van 4 december zijn met het blote oog enkele opvallende hemelobjecten te zien in de buurt van de maan:

• Aldebaran — linksonder van de maan, herkenbaar door zijn oranje kleur.
• De Plejaden — links en hoger, ook bekend als de 'zeven zusters', zichtbaar als een kleine sterrenhoop.
• Betelgeuze — onder de maan en met het blote oog zichtbaar als een andere oranje ster.
• Jupiter — veel lager links van de maan, goed te zien als een heldere 'ster' zonder instrumenten.

Deze samenstand biedt een mooie kans voor fotografen en sterrenliefhebbers om zowel de volle maan als omliggende sterren en planeten vast te leggen. De maan fungeert daarbij als een natuurlijk referentiepunt aan de hemel.

Tips voor waarnemers

Voor wie de supermaan wil bekijken, zijn hier een paar praktische aanwijzingen:

• Kies een open locatie met vrij uitzicht op de horizon om de stijgende maan goed te volgen.
• Gebruik een statief en een telelens of een verrekijker voor betere details.
• Experimenteer met belichtingstijden bij fotografie: de heldere maan vereist vaak kortere belichtingen dan sterrenbeelden.
• Let op lokale weersomstandigheden; heldere nachten zonder wolken bieden de beste kansen.

FAQ — Veelgestelde vragen

Is deze volle maan gevaarlijk of veroorzaakt hij getijdenproblemen?

Nee. Hoewel een supermaan iets dichterbij is, is het verschil te gering om merkbare veranderingen in getijden of aardse omstandigheden te veroorzaken voor het algemeen publiek.

Kun je de helderheids- en grootteverschillen met het blote oog zien?

De berekende ~15% helderder en ~8% groter zijn meetbaar, maar voor de meeste mensen zijn die verschillen subtiel. Wel zal de maan door zijn hoogte en de context met sterren en planeten indrukwekkender ogen.

Is dit hetzelfde als een 'blauwe' of 'bloed' maan?

Niet per se. Een 'blauwe maan' verwijst naar een tweede volle maan in een kalendermaand en een 'bloedmaan' naar een roodachtige kleur tijdens een maansverduistering. Deze gebeurtenis is primair een supermaan vanwege de kleinere afstand tot de aarde.

Heb je speciale apparatuur nodig om te kijken?

Nee. De volle maan en de genoemde sterren en Jupiter zijn met het blote oog zichtbaar. Voor detailfotografie of om details op het maanoppervlak te zien, is een telescoop of telelens echter nuttig.

Deze volle maan biedt een toegankelijke gelegenheid om zowel naar de maan zelf als naar de omliggende hemelobjecten te kijken. Met eenvoudige voorbereidingen en een heldere hemel kan vrijwel iedereen genieten van dit natuurlijke schouwspel.