Stel je voor: je loopt door de Alpen, de koude wind snijdt langs je gezicht, en plotseling zie je op een bijna verticale wand iets wat absoluut niet thuishoort in het heden. Geen skiërs, geen rotsformaties zoals je die kent, maar perfect afgedrukte voeten van wezens die al meer dan 200 miljoen jaar dood zijn. Precies dat gebeurde deze herfst in Italië.
Dit is geen kleine vondst voor een museumkast; experts spreken van een van de grootste collecties dinosaurussporen in heel Europa. Nu de Olympische Winterspelen van Milaan-Cortina dichterbij komen, is het fascinerend om te beseffen dat de grond onder de toekomstige pistes een geheim bewaarde van het Trias. Je wilt weten wat deze ontdekking precies inhoudt voor ons beeld van het vroege dinosaurusleven.
Trottoir van de prehistorie
De vondst is indrukwekkend in omvang. De voetsporen strekken zich uit over honderden meters op een stuk rots tussen Bormio en Livigno. Het was een natuurfotograaf die de afdrukken voor het eerst opmerkte, hoog op een steile helling. Sommige afdrukken waren groter dan een flinke schoenplaat: wel 40 centimeter in doorsnee.
Wat de experts vonden in de modder
Ik sprak met de bevindingen van paleontoloog Cristiano Dal Sasso. Hij en zijn team van het Natuurhistorisch Museum in Milaan kwamen tot de conclusie dat we hier te maken hebben met een prehistorisch drukke plek. De afdrukken zijn zo gedetailleerd bewaard gebleven dat je soms de individuele tenen en zelfs klauwen kunt onderscheiden.
Wat mij het meest verraste, is het gedrag dat hier is vastgelegd. Dit waren geen willekeurige wandelaars. In mijn praktijk zie ik weinig bewijs van dit soort groepsdynamiek uit die tijd.
- De meeste sporen zijn achtergelaten door bipède herbivoren, de voorlopers van de latere Brontosaurussen.
- Er is bewijs van gesynchroniseerde kuddes die in dezelfde richting liepen.
- Enkele afdrukken suggereren zelfs dat dieren in cirkels stonden, mogelijk als verdedigingsmechanisme tegen roofdieren.
Van tropische modderpoel naar ijzige bergtop
Het is bizar om te bedenken dat deze plek, nu bedekt met een dikke laag sneeuw, ooit een krioelende, hete, tropische omgeving was. De afdrukken zijn zo haarscherp bewaard gebleven omdat ze werden gevormd in losse, waterverzadigde (door de wind aangevoerde) kalkhoudende modder rond de Tethys Oceaan, zo’n 210 miljoen jaar geleden.
De plasticiteit van die kalkhoudende klei was perfect; het drukte de details vast alsof het een perfecte mal was. Vervolgens kwam de geologische transformatie die de Alpen omhoog duwde en de continentale platen verschoven. De bodem werd rots, en erosie bracht de sporen weer aan de oppervlakte.
Hoe we dit als een tijdscapsule lezen
Geoloog Fabrizio Berra noemde het 'het lezen van de pagina’s van een stenen boek'. En dat is precies de waarde. Omdat de lagen verschillend en op elkaar gestapeld zijn, kunnen onderzoekers de evolutie van de dieren én hun omgeving in verschillende fases bestuderen – net als wanneer je door verschillende hoofdstukken van een boek bladert.
Practical Tip: Als je ooit in de Italiaanse Alpen wandelt, weet dan dat de rotsen waar je overheen loopt misschien wel het bewijs bevatten van een dinosaurus die op zoek was naar voedsel. Kijk bij steile hellingen en blootliggend gesteente altijd twee keer; je weet nooit welk geologisch tijdsdocument blootligt.
De ontdekking in de Stelvio is een zeldzame kans om een momentopname van het Trias te zien, vastgelegd in steen. Welke diersporen, denk je, zouden de meeste kans maken om 210 miljoen jaar mee te gaan in ons moderne landschap?
