Ontdekte je onlangs dat je op het werk ineens veel meer vertrouwen hebt, maar er tegelijkertijd fouten doorslippen die je normaal niet zou maken? Je bent niet gek. Onderzoek wijst uit dat generatieve AI een verraderlijk bijeffect heeft: het bouwt een façade van competentie op terwijl je échte vaardigheden langzaam wegslijten.
Dit is geen sciencefiction, maar de harde realiteit volgens experts. Als we te kritiekloos leunen op tools als ChatGPT, ontstaat er een cognitieve schuld die onze carrière op de lange termijn kan saboteren. Het is tijd om te kijken hoe we voorkomen dat we veranderen in 'AI-aangedreven amateurs'.
De valkuil van de 'Directe Oplossing'
Het grote probleem zit hem in de overname van het cruciale, rommelige leerproces. Denk aan het schrijven van een eerste concept voor een belangrijk plan. Vroeger ploeterde je, zocht je naar de juiste woorden, en voelde je de inhoud pas écht als je de gaten in je eigen argumentatie moest dichten.
Rebecca Hinds, hoofdonderzoeker bij het Work AI Institute, legt de parallellen met vroege zoekmachines: makkelijke toegang tot informatie werd verward met echt begrip. Nu is dat effect exponentieel versterkt.
AI neemt het zware denkwerk over dat juist onze hersenen traint.
Waarom 'doodgewone' taken essentieel zijn voor groei
Hoewel AI je in een minuut een concepttekst geeft, ontneemt het je de kans om te 'vechten' voor je ideeën. Dat vechten – het finetunen, het verdedigen tegen kritiek – is inefficiënt, maar het is volgens onderzoekers ook het gezondste proces voor je ontwikkeling.
Wanneer je dit proces overslaat, gebeurt er het volgende:
- Je commitment aan het werk vermindert.
- Je vermogen om feedback te verwerken verzwakt.
- Je bouwt geen echte diepgaande kennis op buiten de interface van de tool.
De Zwaarste Treffer: Starters raken hun leertraject kwijt
De grootste risico's liggen bij werknemers in de beginfase van hun carrière. Dit zijn de functies die traditioneel als leerlingwezen fungeren.
Een junior marketeer die een campagne bouwt, leert over doelgroep en timing door de eerste pogingen die mislukken. Een jonge analist leert structuur door een model vanaf nul op te zetten. Als AI deze taken direct overneemt, verdwijnt de noodzaak om die fundamentele vaardigheden te oefenen.
Dit creëert een generatie professionals die wel snelle output levert, maar de onderbouwde ruggengraat mist om door te groeien.
De mythe van de 'Productieve' Klikker
Werkgevers verergeren het probleem vaak onbedoeld. Hinds benadrukt dat sommige bedrijven werknemers afrekenen op hoe vaak ze een AI-tool gebruiken. Dit is een gigantische rode vlag.
Dit betekent dat mensen gestimuleerd worden om de knop aan te klikken, puur om de statistieken te behalen, in plaats van na te denken over de diepere leercurve. Het wordt een trucje voor het functioneringsgesprek, geen hulpmiddel voor meesterschap.
In plaats van de klikfrequentie te meten, zou de focus moeten liggen op het meten van echte bedrijfsdoelen. Verbetert de klanttevredenheid? Worden de innovaties daadwerkelijk beter? Daar moet AI aan gekoppeld worden, niet aan het aantal prompts.
Hoe je voorkomt dat AI je vaardigheden opslokt
AI mijden is geen oplossing; doelbewust omgaan ermee wel. Of je nu in een Amsterdams techbedrijf zit of een MKB runt in Groningen, deze drie vragen helpen je de controle te houden:
- Identificeer de 'Menselijke Kern': Welke taken in jouw werk bouwen écht aan je oordeel, creativiteit en motivatie? Weersta de neiging om deze *volledig* te automatiseren.
- Zoek de 'Buren' van je Expertise: Gebruik AI eerst om gebieden te verkennen die dicht bij je huidige kennis liggen. Gebruik het niet als een luie shortcut om een compleet nieuw, onbekend domein te 'beheersen'.
- Meet Kwaliteit, Geen Kwantiteit: Vraag je af: Levert het gebruik van deze tool daadwerkelijk betere resultaten op in termen van kwaliteit en output, of alleen snellere activiteit? Verschuif de focus van 'druk' naar 'beter'.
AI is geen toverstaf die je expertise geeft; het is een versterker van wat er al is. Als die basis wankel is, zal de versterking vooral de illusie vergroten.
Hoe merk jij dit in jouw dagelijkse werk? Gebruik je AI als een partner, of als een ontsnappingsroute uit de moeilijke denkprocessen?
