Als je dacht dat 2023 en 2024 uitzonderlijk waren, dan heb je het mis. Mijn analyse van de recente klimaatdata laat zien dat 2025 de lat voor 'extreem' nog een stuk hoger heeft gelegd. We hebben niet alleen een nieuw temperatuurrecord, we doorbreken nu een kritieke psychologische en wetenschappelijke grens die vaak werd aangehaald als de absolute rode lijn.
Dit is geen ramp die ver weg gebeurt. De effecten zie je nu al bij het plannen van je vakantie, het opslaan van je boodschappen, en zelfs hoe je je huis (hier in Nederland) koel probeert te houden. Je moet nu weten wat er écht aan de hand is, anders blijf je achter de feiten aanlopen.
1,5 graad: Waarom het nu echt zo ver is
Volgens de meest recente metingen van Copernicus lag de gemiddelde temperatuur in 2025 bijna 1,5 graad boven het pre-industriële niveau (1850-1900). Dat is een enorme mijlpaal die we liever niet hadden bereikt.
De warmte was niet alleen een kortstondige piek; het was een constante druk. Ik heb de kalender bekeken: maanden als januari waren de warmste ooit gemeten. De andere maanden stonden steevast op plek twee of drie. Het is alsof de atmosfeer de thermostaat permanent een tandje hoger heeft gezet.
De nuance die iedereen over het hoofd ziet
We hadden nog het geluk van een zwakke ‘La Niña’, een tijdelijke verkoelende factor in de Stille Oceaan. Zelfs mét dit natuurlijke rempedaal hebben we de records van vorig jaar ternauwernood weten te ontlopen. Zonder dat effect was de situatie waarschijnlijk nog veel dramatischer geweest.
- De driejarenscyclus 2023-2025 zal voor het eerst meer dan 1,5 graad boven het oude gemiddelde liggen.
- Dit betekent dat het Parijs-akkoord op dit tempo moeilijker te handhaven is dan we dachten.
De thermische domino-effecten: Van hittegolven tot overstromingen
Warmere lucht houdt meer waterdamp vast. Dat klinkt simpel, maar in de praktijk betekent het dat wanneer het regent, het écht tekeer gaat. En dat hebben we in 2025 overal gezien.
Globale brandhaarden en wateroverlast
Het is onmogelijk om elk record op te noemen, maar de extremen waren ronduit schokkend. Dacht je dat de hitte in Spanje met 46 graden erg was? Dan heb je de zeewatertemperatuur bij de Balearen nog niet gehoord, die piekte op 31 graden – een fenomeen dat we vroeger nooit zagen.
In Azië was het apocalyptisch. Pakistan kampte met moessonregens die zo hevig waren dat er 800 doden vielen. Thailand zag bijna 1.500 liter regen vallen in vier dagen. Ter vergelijking: dat is veel meer dan de zware overstromingen in bijvoorbeeld Limburg in eerdere jaren.
Maar er is een nuance. Terwijl de ene regio verdrinkt, droogt de andere structureel uit. In Iran is de droogte nu de ergste in decennia. Reservoirs bij Teheran zijn bijna leeg. Dit is geen tijdelijke hittegolf, dit is een structurele verandering van de neerslagpatronen.
Zelfs de winter is op hol geslagen
Koufronten zijn bijna een zeldzaamheid geworden. Als er al extreme kou was, dan was het kort en in onverwachte gebieden, zoals vroege sneeuwval op de Balkan. In Nederland merkten we vooral dat de scheepvaart in de lente stilviel door extreem lage waterstanden in de rivieren, terwijl de bossen in Spanje en het VK grootschalig afbrandden.
Wat je nu moet doen om jezelf voor te bereiden (De slimme tip)
Je kunt het weer niet veranderen, maar je kunt wel slimmer omgaan met de gevolgen. De meest praktische les uit de droogte- en hittegegevens van vorig jaar is het volgende:
De Water-Buffer Strategie: Kijk kritisch naar je eigen tuin of balkon. Als je planten hebt, stop dan een stukje van een oude, uitgespoelde spons (zonder chemische resten!) onderin de potgrond. Het fungeert als een kleine ondergrondse reservoir. Bij extreme hitte houdt dit de vochtigheid langer vast, waardoor je minder vaak water hoeft te geven en je de planten een buffer geeft tijdens de langere droge periodes die we steeds vaker zien.
Het is een klein trucje, een beetje zoals de slimme tuiniers die altijd een laagje grind onderin hun potten deden, maar dan aangepast aan de nieuwe realiteit van onvoorspelbare neerslag.
Het zwaarste in de Atlantische Oceaan
De orkaanseizoenen blijven ons verrassen. Hoewel het aantal stormen in de Atlantische Oceaan gemiddeld was, waren de uitschieters gewelddadig. We zagen drie categorie vijf stormen, iets wat historisch zeldzaam is.
De orkaan ‘Melissa’ was bijzonder in zijn kracht. Windstoten tot 405 km/u en een bliksemactiviteit van bijna 700 bliksems per minuut net voor het landde op Jamaica. Dit zijn geen natuurrampen meer, dit zijn bewijzen van een atmosfeer onder enorme spanning staan.
2025 was een jaar waarin de extremen de norm werden. We zijn niet meer aan het waarschuwen voor de toekomst; we leven er middenin. Welke van deze extreme weersgebeurtenissen, die we nu wereldwijd zien, heeft jou het meest recentelijk direct beïnvloed?
