Onderzoekers hebben in de buurt van Darwin (Northern Territory) uitzonderlijk grote wervels gevonden in een krijtformatiesectie, afkomstig van een uitgestorven haaiensoort. De vondst, beschreven in een studie in Nature Communications, brengt nieuwe inzichten over de omvang en de evolutionaire rol van vroege zee-predatoren.
Een reus uit de diepte: wat is er gevonden?
De ontdekte wervels zijn zeer groot voor haiafgeleiden en worden toegewezen aan de uitgestorven familie Cardabiodontidae. De doorsneden variëren van 11,4 tot 12,6 centimeter in diameter. Ter vergelijking: de wervels van een moderne witte haai, een van de grootste hedendaagse soorten, zijn ongeveer 8 centimeter groot.
Middels rekenmodellen schatten wetenschappers dat de prehistorische haai een lengte van ongeveer 6 tot 8 meter kan hebben bereikt en een massa van meer dan 3 ton. Deze cijfers plaatsen het dier onder de grootste haaien die ooit zijn geïdentificeerd en wijzen op een indrukwekkende ecologische status als bovenaanstaande zee-predator in zijn leefgebied.
Belang voor de paleontologie en mariene ecologie
Onderzoekers merken op dat dit exemplaar behoort tot enkele van de grootste mariene gewervelden uit de betreffende periode in Australië. Zelfs bepaalde ontdekte zeereptielen, zoals plesiosauriërs en ichthyosauriërs, bereikten meestal geen vergelijkbare afmetingen in hetzelfde gebied, wat de dominante positie van deze haaiengroep benadrukt.
Een van de betrokken wetenschappers, Mohamad Bazzi van Stanford University, wordt geciteerd met de vaststelling dat de haai uit de Darwin-formatie tot de gigantischste soorten behoort die tot nu toe bekend zijn. Deze observatie ondersteunt het beeld dat leden van de Cardabiodontidae mogelijk al veel eerder dan gedacht de rol van top-predator konden vervullen, naar schatting zo'n 15 miljoen jaar eerder dan eerdere schattingen aangaven.
De vondst levert daarom bruikbare gegevens op over het tempo en de timing van de evolutionaire opkomst van grote lichaamsgroottes bij haaien. Zulke veranderingen hebben vaak brede gevolgen voor mariene voedselketens en ecosystemen.
Klimaat en lichaamsgrootte: een verband
De gesteentelagen die deze fossielen bevatten, bieden ook aanwijzingen over hetouder klimaat van de oceaan tijdens die periode. Wetenschappelijke interpretaties suggereren dat een afkoeling van oceaanwateren samenhing met de toename van lichaamsgrootte bij bepaalde mariene soorten. Een groter lichaamsvolume kan het behoud van warmte verbeteren en biedt zo een selectief voordeel in koelere omstandigheden.
Dit mechanisme — grotere afmetingen als antwoord op koudere wateren — past binnen bredere theorieën over thermoregulatie en ecologische aanpassing bij grote zeedieren. De ontdekte wervels en de context waarin ze liggen versterken het idee dat klimaatverandering in het verleden directe invloed had op de morfologische ontwikkeling van roofdieren in zeeën.
Vondstlocatie en wetenschappelijke waarde
De regio rond Darwin is al langer bekend als een vruchtbare vindplaats van krijtfossielen. De nieuwe ontdekking vormt een belangrijk puzzelstuk in het begrip van de vroege ontwikkeling van grote mariene roofdieren in dit deel van de wereld. Door fossielen zoals deze te bestuderen, krijgen onderzoekers beter zicht op de soortenrijkdom, ecologische interacties en evolutionaire trends in oude zeeën.
De combinatie van uitzonderlijk grote wervels en de geologische context maakt dit materiaal zeer waardevol voor verdere studies. Verder onderzoek kan leiden tot betere reconstructies van lichaamsvorm, levenswijze en voedingsstrategieën van deze prehistorische haaiensoort.
Wat zeggen de modellen en hoe betrouwbaar zijn ze?
De lengte- en gewichtsschattingen zijn gebaseerd op vergelijkende anatomische modellen en schalingsrelaties tussen wervelmaten en totale lichaamsafmetingen. Hoewel dergelijke methoden inherent onzekerheden kennen — vooral bij uitgestorven groepen met beperkte skeletresten — bieden zij toch consistente en belangrijke richtlijnen om de grootte en ecologische plaatsing van de soort te beoordelen.
Toekomstige vondsten van aanvullende skeletelementen zouden de schattingen kunnen verfijnen en mogelijk ook informatie opleveren over leeftijd, groeipatronen en geslachtsdimorfie binnen de soort.
| Kenmerk | Ontdekt exemplaar | Moderne vergelijking (Witte haai) |
|---|---|---|
| Werveldiameter | 11,4–12,6 cm | ~8 cm |
| Geschatte lengte | 6–8 meter | Tot ~6 meter (grote exemplaren) |
| Geschat gewicht | >3 ton | ~1–2 ton |
| Familie | Cardabiodontidae (uitgestorven) | Lamnoidea (bij vele moderne grote haaien) |
Conclusie
De ontdekking bij Darwin verandert het beeld van hoe vroeg grote haaien zich ontwikkelden en welke rol ze speelden in mariene ecosystemen. Met uitzonderlijk grote wervels, robuuste schattingen voor lengte en gewicht, en een duidelijke relatie met veranderende oceaantemperaturen, biedt deze vondst waardevolle aanwijzingen over evolutionaire processen. Toekomstig paleontologisch werk in dezelfde formatie en vergelijkbare vindplaatsen kan helpen om het verhaal verder in te vullen en de plaats van Cardabiodontidae in de mariene geschiedenis definitiever te bepalen.
Veelgestelde vragen
-
Wat maakt deze vondst bijzonder?
De wervels zijn aanzienlijk groter dan die van veel bekende haaien en wijzen op een haai van 6–8 meter en meer dan 3 ton, wat uitzonderlijk is voor de onderzochte periode en regio.
-
Hoe betrouwbaar zijn de grootte- en gewichtsschattingen?
De schattingen zijn gemaakt met behulp van vergelijkende anatomische modellen. Ze bieden een goed startpunt, maar verdere skeletvondsten kunnen de betrouwbaarheid verbeteren.
-
Waarom is de ontdekking relevant voor klimaatonderzoek?
De context van de krijtformatie suggereert dat afkoeling van oceaanwateren mogelijk heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van grotere lichaamsformaten bij haaien, wat de invloed van klimaat op evolutie illustreert.
-
Tot welke familie behoort de haai?
De fossielen zijn toegewezen aan de uitgestorven familie Cardabiodontidae, waarvan bekend is dat leden ooit belangrijke mariene roofdieren waren.
