Je hebt jarenlang hard gewerkt, misschien een mooi salaris opgebouwd of een flinke spaarpot gecreëerd. Het voelt veilig, tastbaar. Maar wat als Elon Musk gelijk heeft en dit hele systeem op de tocht staat? Volgens de rijkste man ter wereld is ons concept van 'salaris' binnen afzienbare tijd irrelevant geworden door de komst van AI en robotica.
Dit is geen verre toekomstmuziek; experts denken dat we dit al binnen 10 tot 20 jaar kunnen meemaken. Voordat de paniek toeslaat, moet je weten wat dit concreet betekent voor jouw hypotheek, die boodschappen bij de Albert Heijn, en je pensioenpotje. Het is tijd om de AI-revolutie door de bril van Musk te bekijken.
Waarom geld 'verdwijnt' volgens Elon Musk
Het idee is radicaal: als robots en kunstmatige intelligentie dermate geavanceerd zijn dat ze vrijwel alle menselijke behoeften tegen (bijna) nul kosten kunnen leveren – van het bouwen van huizen tot het leveren van gezondheidszorg – dan houdt het systeem van lonen op te bestaan.
Musk haalt de sciencefictionreeks The Culture van Iain M. Banks aan als beste blauwdruk. In die vergezichten is geld overbodig omdat AI alles faciliteert. Waarom zou je dan nog betalen voor een klusje dat de machine gratis en perfect uitvoert?
- Arbeidsallocatie database: Als de behoefte aan menselijke arbeid wegvalt, fungeert geld niet langer als de 'database' om te bepalen wie wat krijgt.
- Nul marginale kosten: Als productie en diensten bijna gratis zijn, keldert de noodzaak van een loonstructuur.
- Werk als hobby: De overgang is dat werken verandert van een noodzaak naar een keuze, vergelijkbaar met een hobby.
De tijdslijn die Musk schetst
Musk is hier bijzonder stellig over. Hij suggereert dat de technologische sprongen in AI en robotica ons in minder dan 20 jaar op een punt brengen waar ‘werken optioneel’ is. Sommige analisten denken zelfs dat dit binnen 10 tot 15 jaar al kan gebeuren.
Ik heb gemerkt dat veel mensen denken aan AI als een slimme chatbot voor hun werkmail. Maar de concurrenten van tools als ChatGPT, zoals Gemini, ontwikkelen tegelijkertijd de AI die fysieke taken kan uitvoeren. Dat gecombineerd is de echte gamechanger.
Het dystopische gevaar: wie krijgt de beste woning?
Deze utopie roept onmiddellijk praktische vragen op die Musk vaag laat. Als geld irrelevant wordt, wat bepaalt dan de verdeling van schaarse middelen? Je kunt in theorie in een AI-paradijs leven, maar er is maar één penthouse met uitzicht over de grachten in Amsterdam.
De sleutel tot het vermijden van chaos ligt volgens belangrijke investeerders niet alleen bij de technologie, maar ook bij de overheid. Zonder beleid dreigt economische dystopie, waarbij de winsten van de AI volledig naar de eigenaren van die technologie vloeien.
De cruciale stap: hoe we de afhankelijkheid doorbreken
Vinod Khosla, medeoprichter van Sun Microsystems, benadrukt dat overheden nu al moeten ingrijpen om een sociale ramp te voorkomen. Als AI het meeste werk goedkoper kan doen, devalueert menselijke arbeid. De oplossing die hij aandraagt, is niet vreselijk verrassend, maar wel noodzakelijk voor deze transitie.
Wat je hieruit kunt meenemen, is de noodzaak tot een vangnet:
- Universeel Basisinkomen (UBI): Dit systeem moet ervoor zorgen dat mensen – zelfs zonder salaris – waardig kunnen leven, zodat ze de vruchten plukken van de productiviteitswinst.
- Herdefiniëren van Waarde: Als je niet meer hoeft te werken voor je brood, wat geeft je leven dan betekenis? Focus op zelfontwikkeling, gemeenschap en creativiteit.
Terwijl Jan en alleman nog zit te zwoegen op de 9-tot-5 om die vakantie naar Spanje te kunnen betalen, wordt door tech-magnaten al aan de structuur van déze maatschappij gewerkt. De productiviteitsbeloftes van de jaren 30 zijn toen niet ingelost, maar de snelheid waarmee AI nu evolueert, maakt de voorspelling van Musk veel realistischer.
Ben jij al bezig met het heroverwegen van je carrièrepad, of zie jij je toekomstige inkomen al simpelweg verdampen door een robotarm in een fabriekshal?
