Het gat in de ozonlaag boven Antarctica is in 2025 duidelijk kleiner geworden, volgens recente wetenschappelijke metingen. Onderzoekers wijzen op een lager chloorgehalte in de stratosfeer en een relatief zwakkere polaire vortex als belangrijke redenen voor deze verbetering. De waarnemingen versterken het beeld dat internationale maatregelen om ozonafbrekende stoffen terug te dringen effect hebben.
Wat de cijfers laten zien
In het seizoen 2025 bedroeg de gemiddelde oppervlakte van het ozongat ongeveer 18,71 miljoen km². Tijdens het seizoen bereikte het gat zijn grootste omvang op 9 september, met een piek van ongeveer 22,86 miljoen km². Ter vergelijking: de grootste ooit gemeten omvang van het gat, uit 2006, was 26,60 miljoen km², wat betekent dat de piek in 2025 bijna 30% kleiner was dan die van 2006.
Historische reeksen vanaf 1979 laten zien dat 2025 tot de kleinere jaren behoort: het ozongat dit jaar staat op de veertiende plaats als men alle seizoenen vergelijkt. Bovendien is 2025 pas de vijfde keer sinds 1992 dat de metingen zo laag uitvallen, een signaal dat het herstel op langere termijn langzaam maar merkbaar doorgaat.
Waarom de vermindering plaatsvindt
Wetenschappers noemen twee belangrijke factoren die hebben bijgedragen aan de kleinere verliezen van ozon in 2025. Ten eerste is er een daling van chloorhoudende stoffen in de stratosfeer — restanten van chloorhoudende koolwaterstoffen zoals CFC's blijven nog wel aanwezig in isolatiematerialen en oude apparatuur, maar hun concentraties zijn wereldwijd aanzienlijk afgenomen. Ten tweede speelde een zwakkere polaire vortex een rol: minder sterke circulatie leidde tot hogere stratosferische temperaturen, die fysisch gunstiger zijn voor het behoud van ozon.
Paul Newman, senior onderzoeker verbonden aan de University of Maryland en voormalig leider van een NASA-ozonteam, merkt op dat de trend overeenkomt met verwachtingen: het ozongat ontstaat later in het seizoen en valt eerder uiteen dan in het begin van deze eeuw.
Stephen Montzka, senior wetenschapper bij het Global Monitoring Laboratory NOAA, stelt dat de concentratie van stoffen die de ozonlaag aantasten sinds de piek rond 2000 met ongeveer een derde is gedaald in de stratosfeer boven Antarctica. Dat is een belangrijke indicator dat beleidsmaatregelen effect hebben.
Meetwaarden van ozon
De minimale ozonwaarde boven de zuidpool bedroeg in 2025 147 Dobson units. Ter vergelijking: het laagste ooit gemeten niveau was 92 Dobson in 2006. Hogere Dobson-waarden betekenen een betere opvang van ultraviolette straling en dus meer bescherming voor het aardoppervlak.
Laura Ciasto, meteoroloog bij het NOAA Climate Prediction Center, wijst erop dat een in augustus relatief zwakke polaire vortex heeft bijgedragen aan hogere temperaturen in de stratosfeer, wat de ozonafbraak tijdens het seizoen heeft beperkt.
Wat dit betekent voor de toekomst
De langetermijnverwachting blijft dat de ozonlaag geleidelijk herstelt als landen hun gebruik van ozonafbrekende stoffen blijven verminderen en alternatieven toepassen. Projecties geven aan dat het gat tegen het einde van de jaren 2060 aanzienlijk kleiner zou moeten zijn, mits huidige internationale afspraken en vervangende technologieën worden volgehouden.
Ondanks optimisme is voorzichtigheid geboden: natuurlijke variabiliteit in weerpatronen, temperatuurverschillen en dynamiek in de polaire vortex zorgen ervoor dat jaar-op-jaar schommelingen blijven optreden. Een enkele goede jaaruitkomst betekent niet dat alle risico's verdwenen zijn; blijvende monitoring en naleving van regels blijven cruciaal.
Praktische gevolgen
- Meer ozon in de stratosfeer vermindert de hoeveelheid schadelijke UV-straling die het aardoppervlak bereikt.
- Een kleiner ozongat draagt bij aan minder risico op huidkanker en oogaandoeningen in gebieden die gevoelig zijn voor toegenomen UV.
- Economische en technologische inspanningen om CFC's en soortgelijke stoffen te verminderen blijven belangrijk, zeker gezien hun langdurige aanwezigheid in oude materialen.
Het herstel van de ozonlaag illustreert het effect van langdurig internationaal beleid op mondiale milieu-uitdagingen. Tegelijk toont het aan dat natuurlijke atmosfeerprocessen zoals de polaire vortex een sterke invloed blijven uitoefenen op jaarlijke omgevingscondities.
| Kenmerk | Waarde |
|---|---|
| Gemiddelde oppervlakte ozongat (2025) | 18,71 miljoen km² |
| Piekoppervlakte (9 september 2025) | 22,86 miljoen km² |
| Grootste gemeten ozongat ooit (2006) | 26,60 miljoen km² |
| Minimale ozonwaarde (2025) | 147 Dobson |
| Laagste ooit gemeten ozonwaarde (2006) | 92 Dobson |
Samenvattend wijst 2025 op een vervolg van een langzame, maar duidelijke verbetering van de ozonlaag boven Antarctica. Dit resultaat bevestigt dat wereldwijde vermindering van ozonafbrekende stoffen werkt, maar benadrukt ook dat blijvende aandacht en internationaal vernuft nodig zijn om het herstel te consolideren en de ozonlaag volledig te laten terugkeren naar de niveaus van vóór het probleem.
