U dacht dat u controle had over uw beleggingen? Denk nog eens goed na. Terwijl wij ons druk maken over inflatie en de rente, heeft een staatsfonds in Kazachstan een beslissing genomen die elk juridisch kader kan doen wankelen. De nieuwe 'directeur' is geen mens van vlees en bloed – het is kunstmatige intelligentie.
Wij zien het gebeuren: een AI zit nu aan de kaptafel van een van de grootste financiële spelers van het land. En nu moeten toezichthouders ineens bepalen of dit een gewiekste zet is geweest of de snelste weg naar juridische chaos. U leest dit nu omdat u moet weten hoe de besluiten van dit digitale lid uw centen kunnen raken.
Waarom de toezichthouder wanhopig opheldering eist
Het begon allemaal toen de AI genaamd SKAI officieel zitting nam in de Raad van Bestuur van Samruk-Kazyna. Een nobele gedachte, misschien: efficiëntie door technologie. Maar in de praktijk is dit alsof je een robot-kok de recepten van je oma laat nalezen.
De problemen stapelen zich nu op, en ze zijn niet klein:
- Geen Rechtsbevoegdheid: Onder huidige Kazachstaanse wetgeving heeft SKAI simpelweg geen officiële status als ‘persoon’. Het is een programma.
- Besluitvorming in het Grijze Gebied: Als SKAI meebeslist, is dat besluit dan geldig? Of kan elke beslissing, na afloop, door een menselijke partij worden aangevochten?
- Systeemrisico: Dit is waar het voor de kleine belegger pijnlijk wordt. Experts vrezen dat dit de stabiliteit van de hele financiële keten kan bedreigen.
De juridische papieren rompslomp die u niet ziet
De Vereniging van Minderheidsaandeelhouders (QAMS) is de beroerdste niet en heeft direct alarm geslagen. Zij willen nu van de Financiële Toezichthouder (ARFR) weten: wie is er verantwoordelijk als de AI een misstap maakt? Denk hier eens over na: u belegt in een fonds met een AI in de top, maar als het misgaat, wijst iedereen naar een lege stoel op de vergadering.
In mijn praktijk zie ik dit soort mazen in de wet vaak ontstaan bij snelle technologische sprongen. Maar bij een fonds van deze omvang is het alsof je een raceauto bestuurt waarvan het stuurwiel plotseling digitaal is geworden.
De verborgen kosten van een 'Digitale Bestuurder'
Veel mensen zien AI als een kostenbesparing. Maar hier gaat het om onzekerheid. En onzekerheid is de vijand van de belegger, net zoals een plotselinge hagelbui in de Kyzylorda-regio je oogst kan ruïneren.
De aandeelhouders maken zich zorgen over twee cruciale punten die de waarde direct beïnvloeden:
- Kredietrating: Hoe kijken internationale bureaus naar een fonds dat bestuurd wordt door een niet-menselijk entiteit? Lager cijfer = hogere leenkosten voor het staatsbedrijf.
- Naleving: Moeten alle regels rondom bedrijfsbestuur nu om de AI heen worden herschreven? Dit kost tijd en geld.
De toezichthouder wordt nu gedwongen te bepalen of men de wetten moet aanpassen om een stukje software formeel in het bestuur te accepteren. Als de wetten niet helder zijn, is elk besluit dat SKAI mee heeft genomen feitelijk een juridisch risico.
Wat u nu moet doen (en wat u moet onthouden)
Dit is geen abstract probleem dat zich ver weg afspeelt. Als het vertrouwen in de governance van een staatsfonds wankelt door dit soort juridische grijze gebieden, vloeit dat risico door naar alle uitgegeven obligaties en aandelen. U ziet het misschien niet direct in uw app, maar de koers reageert op onzekerheid.
De les hier is simpel: Controleer altijd de bestuurssamenstelling en de juridische status van de entiteiten waarin u belegt. Als het te 'nieuw' en 'slim' klinkt, is de kans groot dat de formele structuur nog niet volgt.
Bent u van mening dat de huidige wetgeving streng genoeg is om dit AI-fenomeen af te remmen, of moeten we accepteren dat de directiekamer in de toekomst gevuld is met algoritmes?
