Stel je voor: je kijkt naar beelden van een ijzige maan, miljarden kilometers ver, en ziet daar iets dat verdacht veel lijkt op een gigantisch, radiaal gesponnen spinnenweb. Dit is geen sciencefiction; NASA's oude Galileo-sonde ontdekte het jaren geleden al op Europa, een van Jupiters meest fascinerende manen.
Dit patroon, genaamd 'Damhán Alla' (wat Iers is voor spin), heeft wetenschappers lang voor raadsels gesteld. Maar nu is er een doorbraak. Recent onderzoek in The Planetary Science Journal suggereert dat dit web géén vreemd ruimtewezen is, maar het directe bewijs van een geologisch proces dat cruciaal is voor de zoektocht naar buitenaards leven: het opborrelen van zout water.
Waarom dit patroon belangrijk is voor Jelleven
Wetenschappers zijn al jaren gefascineerd door Europa vanwege het vermoeden van een enorme oceaan van vloeibaar water onder de dikke ijskorst. Het 'spinnenweb' geeft ons nu een blik onder die korst zonder erheen te hoeven boren.
De theorie van de zoutwateruitbarsting
Onderzoekers van het Trinity College Dublin hebben de oude foto's gecombineerd met laboratoriumexperimenten en computermodellering. Hun conclusie? Dit patroon is ontstaan toen zout water uit de diepte door scheuren in het ijs omhoog kwam.
- Het water stroomde kortstondig over het oppervlak.
- Het smeltend en opnieuw bevriezend ijs vormde de kenmerkende, vertakte richels.
- Dit proces lijkt sterk op wat je ziet als je een gat in een bevroren plas maakt en het water omhoog borrelt.
Dit is het sleutelinzicht: waar je in Nederland in de winter een spinnenwebpatroon kunt zien op een bevroren sloot, gebeurt dit op Europa door de druk van een ondergrondse zoutwaterzee. Het is een kosmische vingerafdruk.
De rol van Damhán Alla
De specifieke vorm bij de Manannán-krater is bijzonder. Het is een soort sterpatroon, ontstaan doordat de ijskorst daar gebroken was door een inslag. Vervolgens is het zoute, vloeibare water naar buiten gesijpeld.
Professor Lorraine MacKeon, hoofdonderzoeker, noemt dit een "cruciale aanwijzing". Ze stelt dat we door meer van dit soort structuren te bestuderen met de komende missies, kunnen bepalen waar en hoe groot de ondergrondse zoute plassen zijn. Denk aan het als een soort kosmische thermostaat.
Wat dit betekent voor Europa Clipper
De huidige data zijn gebaseerd op de verouderde Galileo-beelden uit de jaren '90. Maar het wachten is op de Europa Clipper missie van NASA, die rond 2030 bij Jupiter aankomt.
Wanneer die sonde aankomt, kunnen we veel gedetailleerdere, hogeresolutiebeelden maken van deze spinnenwebstructuren. Als we zien dat deze patronen wijdverbreid zijn, wordt de hypothese van lokale, vloeibare waterreservoirs veel sterker.
Dit is de essentie: het 'spinnenweb' is een geologisch bewijs dat onder het oppervlak van Europa niet alleen ijs is, maar dat er op specifieke plekken **vloeibare, zoute oases** gevormd worden. En dat brengt ons weer een stap dichter bij de ultieme vraag.
Benieuwd wat de Europa Clipper nog meer zal vinden? Hoe groot acht jij de kans dat we, dankzij deze ijsrimpels, onder Europa daadwerkelijk primitief leven ontdekken?
