Stel je voor: je rijdt met je auto over een onbekende weg, je raakt per ongeluk een losse steen, en plotseling onthult de breuk niet zomaar gruis, maar iets dat de hele geologische geschiedenis van het gebied op zijn kop zet. Precies dat is gebeurd met NASA's Curiosity rover op Mars.
Op 30 mei 2024 overkwam de rover een steen die – door een simpele rolactie – openbarstte. Wat volgde was een schok: heldergele kristallen van elementaire zwavel. Dit is geen alledaags stofje op Mars; de ontdekking dwingt experts om cruciale aannames over de rode planeet te herzien. Je moet dit weten, want het verandert de manier waarop we denken over de chemische geschiedenis van Mars.
De "oase in de woestijn": wat Curiosity deed
Curiosity is al sinds 2014 bezig met het beklimmen van de Mount Sharp in de Gale Krater. Hij leest de lagen van de berg als de geologische tijdlijn van Mars.
Het probleem? Zwavel is daar wel vaker gevonden, maar dan "gevangen" in sulfaten. Dat is een teken van opdrogend water. De nieuwe vondst is anders: pure zwavel.
Projectwetenschapper Ashwin Vasavada vatte de opwinding perfect samen: “Het vinden van een veld met stenen die bestaan uit pure zwavel, is als het vinden van een oase in de woestijn.” Dit was geen geïsoleerd incident. De rover ontdekte een heel veld met lichtgekleurde stenen die identiek leken aan de verpulverde steen.
Waarom dit stukje chemie zo cruciaal is
Je ziet het misschien niet direct, maar de chemie van zwavel op Aarde is nauw verbonden met zowel geologie als leven. Microben gebruiken het voor energie, en het komt vaak voor waar water, hitte en gesteente samenkomen.
Dit is waar je scherp moet blijven, net als wanneer je een complexe hypotheekvoorwaarde leest: zwavel vinden is niet hetzelfde als leven vinden. Wat het wel doet, is een veel nauwkeuriger chemisch landschap schetsen waar eventueel leven had kunnen bestaan.
De omstandigheden voor pure zwavel zijn vrij specifiek. Op Aarde associëren we het met vulkanen of heetwaterbronnen. Maar NASA benadrukt dat ze op die specifieke plek op Mount Sharp géén bewijs hebben gevonden voor vulkanische activiteit.
- Elementaire zwavel kan via meerdere routes ontstaan.
- Elke route wijst op totaal verschillende omstandigheden (warmer/nat of kouder/droger).
- Het is een puzzelstuk dat niet past in het verwachte 'opdrogende rivierbedding'-verhaal van die regio.
De volgende stap: wat de 'fout' onthulde
Dit soort ontdekkingen zijn de kern van ruimteverkenning. Een ‘fout’ van de rover werd een onverwachte mogelijkheid, vergelijkbaar met hoe wij soms een oude kast uitruimen en de blauwdruk van een vergeten project vinden.
Curiosity documenteert nu de omgeving in het Gediz Vallis kanaal gedetailleerd. De wetenschappers vermoeden dat dit kanaal is uitgesleten door heftige overstromingen en aardverschuivingen – het was absoluut geen rustige plek op Mars.
Wetenschappers plannen nu een lange rit naar een gebied dat bekend staat als het "boxwork". Dit zijn patronen van ribbels die vermoedelijk zijn ontstaan toen mineralen, meegevoerd door ondergronds zout water, scheuren in het gesteente vulden en uithardden.
Kirsten Siebach beschrijft de aantrekkingskracht van deze 'boxwork'-structuur: "Deze richels bevatten mineralen die ondergronds zijn gekristalliseerd, waar het warmer was en zout, vloeibaar water stroomde." Dit klinkt veel meer als een potentieel leefgebied, zoals we dat kennen van de vroege Aarde, waar zelfs de kleinste scheurtjes in de grond een schuilplaats boden. **De gele kristallen zijn dus de leidraad naar warmere, natte plekken.**
Terwijl wij hier in Nederland misschien schrikken als de wegen door de winterkou scheuren, dwingt een kleine Marsrover ons om de geschiedenis van een andere planeet compleet te heroverwegen, puur door een steen die hij per ongeluk kapotmaakte.
Wat denk jij: zal de analyse van dat onverwachte gele mineraal uiteindelijk leiden tot de conclusie dat Mars langer bewogen, nat en chemisch actief was dan we dachten? Laat het ons weten in de comments!
