Stel je voor: het water waar je al generaties op vist, verandert zo snel dat zelfs de experts de grip verliezen. Dit is de realiteit voor de wetenschappers langs de kust van Japan. Wat ze zien in de oceaan tart elke verwachting en de gevolgen raken direct de visvangst en de Japanse eetcultuur.
Het gaat niet alleen meer om een paar graden warmere zomers. De Atlantische Oceaan gedraagt zich anders dan decennialang werd aangenomen. De opwarming van de aarde verandert diepgaande mariene dynamiek, met schokgolven voor ecosystemen en zelfs voor je dagelijkse dashi (Japanse bouillon).
De onverwachte ‘sprong’ van de Kuroshio-stroom
Het meest verontrustende fenomeen is de radicale verandering in de Kuroshio-stroom, een van de krachtigste stromingen in de Stille Oceaan. Denk eraan als de aorta van de regio: als die verspringt, verandert de hele bloedsomloop.
Professor Shusaku Sugimoto van de Tohoku Universiteit omschreef zijn verbazing treffend: “Ik was zó verrast dat ik niet eens weet of ‘verrast’ het juiste woord is.”
Wat gebeurde er precies? Het noordelijke uiteinde van de Kuroshio heeft zich tot wel 480 kilometer noordwaarts verplaatst, richting de pool. Dit bracht ongekend warm water in regio’s die normaal gesproken koel zijn. Ik heb de data bekeken en de conclusie is duidelijk: een temperatuurstijging van 6 graden Celsius voor de kust van Sanriku, die twee jaar aanhield. Dit is een record dat we simpelweg nog nooit eerder hebben gezien.
De visindustrie staat onder immense druk
Deze temperatuurschommelingen zijn geen abstract wetenschappelijk feit; ze landen direct op het bord van de lokale bevolking. Vissers in de regio merken het dagelijks.
Wat je nu ziet, is een complete herschikking van de mariene bevolking. Soorten die altijd overvloedig waren, trekken naar koudere, diepere wateren. Tegelijkertijd duiken er vissen op die je hier normaal gesproken niet zou tegenkomen.
Voor de lokale kustgemeenschappen, die afhankelijk zijn van visvangst zoals zalm en saury, betekent dit een economische crisis. De vangsten vallen tegen, en de voorspelbaarheid verdwijnt. Het is alsof je als Nederlandse teler plotseling geen aardappelen meer kon verbouwen omdat de bodemtemperatuur structureel veranderde.
Meer dan alleen vis: de culturele gevolgen
De impact gaat verder dan de directe portemonnee van de visser. Het raakt de kern van de Japanse keuken. Een cruciaal voorbeeld is de Kombu-zeewier.
Kombu is essentieel voor de basisbouillon dashi, het hart van talloze gerechten, van misosoep tot noedelgerechten. Dit zeewier gedijt nabij Hokkaido, maar de populaties nemen drastisch af door het warmere water.
Wetenschappers vrezen dat, als de temperatuur niet stabiliseert, de beschikbaarheid van traditionele smaken serieus in gevaar komt. Het is bijna alsof het recept van oma langzaam uit het collectieve geheugen verdwijnt omdat de ingrediënten niet meer groeien.
Wat extreme oceanen betekenen voor ons weer
Dit is geen geïsoleerd Japans probleem. De Japanse Meteorologische Dienst heeft bevestigd dat deze extreme oceaandomstandigheden bijdroegen aan de recordbrekende hitte van de zomer in 2023 in het noorden van Japan.
Bovendien werd de extreme regenval in Chiba, nabij Tokio, in september 2023 gelinkt aan deze warme zeestroming. Het warme water fungeert als een onverwachte brandstof voor het weer, waardoor gebeurtenissen extremer worden dan we gewend zijn. We zien extreme gebeurtenissen, en we moeten accepteren dat de oorzaak vaak onder het wateroppervlak begint.
Wat jij nu moet onthouden
We kunnen de Kuroshio-stroom niet zelf verplaatsen, maar we kunnen wel onze inzet tonen voor klimaatbewustzijn. Als je lokale producten koopt, vraag dan waar deze vandaan komen en of de visvangstmethode nog duurzaam is.
- Begrijp de lokale link: Extreme weersomstandigheden, zelfs hier in Nederland rondom de Noordzee, worden steeds vaker gevoed door onstabiele stromingen wereldwijd.
- Let op de seizoenen: Verwacht dat de beschikbaarheid van traditionele vissoorten zal blijven fluctueren.
- Steun waar mogelijk lokale, duurzame vissers die de impact van deze veranderingen dagelijks voelen.
Het is duidelijk dat het oceaanleven een kritiek keerpunt heeft bereikt. De wetenschappers zijn niet langer bezorgd, ze zijn ronduit geschokt over de snelheid van de verandering. En dat zou ons allemaal wakker moeten schudden.
Wat is volgens jou de meest schokkende verandering die je de laatste tijd in de natuur rondom ons hebt opgemerkt? Deel je ervaring hieronder, zodat we zien hoe ver dit reikt!
