Je dacht dat de oceanen op Aarde de meest intrigerende waren? Vergeet dat maar even. De ijsmaan Europa van Jupiter herbergt een gigantische, zwarte structuur die wetenschappers nu pas écht beginnen te begrijpen. Het ziet eruit als een kosmische spinneweb, en het zou de sleutel kunnen zijn tot het vinden van vloeibaar water—en misschien zelfs leven—dicht onder het oppervlak.
Deze ontdekking, lang verborgen in oude data van NASA's Galileo-sonde, is geen toevalstreffer. Het is een geografisch handtekening. Als je wilt weten waar je verder moet zoeken naar buitenaards leven in ons zonnestelsel, moet je precies dit patroon begrijpen. Wij leggen uit hoe aardse 'sterren' ons vertellen wat er miljarden kilometers verderop gebeurt.
Het mysterie van Dámhán Ála: wat je ziet, is niet wat je denkt
Al meer dan twintig jaar geleden zag de Galileo-sonde het: in de Manannan-krater op Europa ligt een structuur bezaaid met richels en kloven. Lokale onderzoekers noemden het Dámhán Ála, Iers voor 'spin', vanwege de griezelig vertakte vorm die lijkt op een poot-patroon.
Twintig jaar lang was dit een fascinerende, maar onverklaarbare afwijking op het koudste oppervlak dat we kennen. Het leek meer op zwart plastic dat daar was achtergelaten, weggegooid door een vergeten ruimteschip.
De aardse verbinding: ijssterren verklaren de structuur
Wat de wetenschappers nu ontdekt hebben, is briljant in zijn eenvoud. Ze keken naar analoge patronen hier op Aarde, fenomenen die we 'ijsterren' noemen. Dit gebeurt wanneer gesmolten water onder een dikke laag ijs door scheurt.
- Water onder druk breekt door een barst.
- Het verspreidt zich horizontaal, losmakend en smeltend sneeuw in de omgeving.
- Door de extreme kou bevriest het snel weer, waardoor een onmiskenbaar, vertakt patroon achterblijft.
Het patroon op Europa is vrijwel identiek. Het bewijs stapelt zich op: **de spin op Europa is het litteken van een zoutwatereruptie.**
Waarom dit cruciaal is voor de zoektocht naar leven
Dit is meer dan alleen een mooi plaatje. Als wij zo'n patroon op Aarde in de poolgebieden zien, weten we dat er recentelijk vloeibaar water is geweest. Hetzelfde geldt voor Europa.
Wetenschappers suggereren een paar scenario's die de ‘spin’ hebben gevormd, maar de meest overtuigende is deze:
- Een zware meteoorinslag zorgde voor flinke scheuren in de ijskorst.
- Het zoute water vanuit de oceaan diep onder het ijs werd onder immense druk naar de oppervlakte geperst via die scheuren.
- Het bereikte het oppervlak, stroomde kortstondig in de extreem koude omgeving en bevroor direct, waardoor de kanalen als een permanente inktvlek achterbleven.
Dit betekent dat de spin een directe, lokale markering is van een 'venster' naar de ondergrondse oceaan. Waar je deze structuren ziet, is de kans groter dat er vloeibaar, zout water en organisch materiaal te vinden is, en dat is precies wat we nodig hebben voor leven.
De volgende stap: de Clipper-missie
Zonder de Galileo-voertuig, die in 2003 in Jupiter's atmosfeer eindigde, hadden we deze data niet. Maar de echte actie komt eraan. NASA's nieuwe missie, **Europa Clipper**, moet in 2030 bij de maan aankomen.
Met hun veel betere camera's kunnen we Dámhán Ála in detail bestuderen en proberen andere 'spinnen' in kaart te brengen. Dit helpt ons om de meest veelbelovende zones te identificeren voordat we misschien ooit een lander laten afdalen om te boren.
Nu we de handtekening van ondergronds water hebben, wordt de jacht op E.T. een stuk gerichter. Wat zou jij het liefst willen vinden als de Clipper-sonde eindelijk zijn beelden van hoge resolutie terugstuurt?
