Stel je voor: we leven op een planeet die constant wordt bestookt door de meest extreme explosies in ons zonnestelsel, en we wisten tot voor kort nauwelijks hoe de grens van die aanval er écht uitzag. De buitenste atmosfeer van de zon, de corona, is honderdduizenden graden heter dan het oppervlak, maar bleef grotendeels een mysterie.
Dat is nu veranderd. Dankzij de Parker Solar Probe van NASA hebben wetenschappers voor het eerst gedetailleerde 2D-kaarten gemaakt van die onzichtbare zone. Dit is geen klein technisch detail; dit is cruciaal om te begrijpen hoe zonnevlammen op aarde onze technologie beïnvloeden.
Een tocht door de hel: Waarom Parker zo dichtbij móést komen
Tot 2021 was de zon voor ons een ongenaakbare diva. Niemand kwam zo dichtbij als de Parker Solar Probe nu doet. De sonde vliegt letterlijk door de rand van de corona, iets wat je met een beetje fantasie kunt vergelijken met een drone die door de rookpluim van een actieve vulkaan vliegt.
Je vraagt je misschien af: hoe overleeft die sonde temperaturen die vijf keer heter zijn dan lava? Het geheim zit in een schild dat temperaturen van meer dan 1.370 graden Celsius kan weerstaan. Maar hier zit de eerste slimme truc die veel mensen over het hoofd zien:
- Hoewel de corona extreem heet is (miljoenen graden), is het een zeer ijle soep.
- Vergelijk het met een oven: hete lucht geleidt weinig warmte als je er snel doorheen vliegt.
- Parker 'sjeest' er snel doorheen, waardoor de deeltjes amper tijd hebben om de hitte over te dragen.
De onzichtbare grens: Het Alfvén-oppervlak
Het meest fascinerende wat Parker heeft blootgelegd, is de vorm van het zogeheten Alfvén-oppervlak. Dit is in feite het punt van geen terugkeer voor zondeeltjes. Voorbij deze grens worden deeltjes meegesleurd in de zonnewind, een stroom die met bijna 1,6 miljoen kilometer per uur de ruimte in schiet.
Vroeger dachten we dat deze grens een relatief stabiele bel was. Maar de data van Parker, verzameld over zeven jaar, bewijzen het tegendeel. Zeker nu de zon haar 11-jarige activiteitencyclus doormaakt en steeds actiever wordt:
- Naarmate de zon actiever wordt, wordt het Alfvén-oppervlak 'stekeliger' en turbulenter.
- Dit betekent dat de rand van de atmosfeer constant vervormt en beweegt.
- Wij als Nederlanders merken dit als meer kans op storingen in onze gps, radio’s of zelfs het elektriciteitsnetwerk tijdens een zware zonnestorm.
Ik zag de correlatie tussen de toenemende activiteit en de grillige kaarten van de sonde en moest denken aan het weerbericht hier in Nederland: je weet dat er slecht weer aankomt, maar de precieze route van de bui is pas op het laatste moment duidelijk. Zo is het ook met de zonnewind.
Hoe dit ons op de lange termijn beschermt
Hoewel het misschien ver van je dagelijkse beslommeringen lijkt, is het in kaart brengen van deze grens essentieel voor onze moderne infrastructuur. Als we beter begrijpen waar de corona eindigt, kunnen we beter voorspellen wanneer een zonnevlam de aarde zal raken en hoe krachtig die zal zijn.
Dit geeft beheerders van kritieke systemen, zoals degenen die onze stroomvoorziening monitoren (iets waar we hier in de Randstad vaak gevoelig voor zijn bij extreem weer), waardevolle uren om zich schrap te zetten. We krijgen een vroegtijdige waarschuwing voor de 'ruimteweerwaarschuwingen' waar NASA het over heeft.
De toekomst: Parker gaat door
De Parker Probe heeft haar primaire missie afgerond, maar ze is nog lang niet klaar met haar heldentocht. Ze blijft data verzamelen tot minstens medio 2029. Elke nieuwe passage, zoals de 25e die ze onlangs voltooide op slechts 6,2 miljoen kilometer van het oppervlak, levert ons meer informatie op over de meest extreme omgeving die we kennen.
Wat vind jij het meest verbazingwekkende aan het idee dat wij nu een 'plattegrond' hebben van de rand van onze eigen ster? Deel je gedachten hieronder!
