Stel je voor: je bent op vakantie op het prachtige Santorini, genietend van de zonsondergang, en dan begint de aarde te beven. Begin 2025 waren de Griekse autoriteiten genoodzaakt om mensen te evacueren vanwege serieuze bevingen. De aanname was al snel: dit komt door de botsing van aardplaten, zoals we dat vaker zien in die regio.
Maar nieuw, baanbrekend onderzoek gooit dat idee nu overhoop. Wetenschappers hebben met geavanceerde technieken aangetoond dat de bron van de ellende veel dichter bij huis lag – of beter gezegd: onder het eiland zelf. Het is cruciaal om dit te weten, want het verandert hoe we de vulkanische activiteit op dit populaire vakantie-eiland interpreteren.
De onthulling: geen schuld bij de grote platen
Lange tijd werd gedacht dat de aardbevingen in 2025 te wijten waren aan de bekende tektonische bewegingen. Dit is de 'standaard' verklaring die we vaak horen wanneer de grond schudt in Griekenland. Maar seismoloog Anthony Lomax en zijn team doken dieper, gebruikmakend van data van sensoren die op nabijgelegen eilanden waren geplaatst.
Hoe ze de waarheid naar boven haalden
Ze verzamelden een enorme hoeveelheid data—maar liefst 25.000 aardbevingen gemeten over slechts acht weken! Normaal gesproken is het ontrafelen van zo'n databerg een enorme klus. Wat ze deden, was briljant: ze voedden deze gegevens in een machine-learningmodel.
Het resultaat was verrassend specifiek. Het model wees op de aanwezigheid van een zogenaamde 'dyke', een soort horizontale magmatische injectie die zich op ongeveer tien kilometer diepte horizontaal door de aardkorst begon te verplaatsen. Dit is geen plotselinge uitbarsting, maar een trage, vloeibare invasie.
Wat betekent een 'dyke' voor jou als toerist?
Vulkanologen die veel met dit soort bewegingen bezig zijn, zoals Virginie Pinel, bevestigen de bevindingen. Zij legt uit dat de originaliteit van dit onderzoek ligt in het feit dat het de link legt tussen de seismische activiteit en dit specifieke, stapsgewijze proces van magmapropagatie.
Dit is geen afgesloten hoofdstuk. Dit onderzoek verandert de modellen die we gebruiken om de ademhaling van de vulkaan te volgen.
- De bevingen waren niet het gevolg van een plotselinge breuk, maar van een continue, horizontale magmapersing.
- Dit proces van het 'bijtanken' van de dyke geeft wetenschappers nu een veel nauwkeuriger beeld van de interne druk op Santorini.
- Voor de lokale bevolking betekent dit dat men meer op lokale, interne activiteit moet letten dan op de algemene tektonische onrust in de Egeïsche Zee.
Denk hierbij aan een injectienaald die langzaam door een stevige laag boter wordt geduwd. Die beweging veroorzaakt schokken en scheurtjes, maar het is een lokaal, beheersbaar mechanisme, geen aardverschuiving. Dit inzicht is goud waard voor vulkanische gebieden, of je nu in de Alpen woont zoals velen hier in Nederland, of Santorini bezoekt.
Het is fascinerend hoe data-analyse ons kan vertellen wat er letterlijk onder onze voeten gebeurt, lang voordat we het met onze ogen zien. Wat denk jij: hoe belangrijk is deze specifieke magmakennis voor de toekomst van het toerisme op de Griekse eilanden?
