Arundo donax, bekend onder namen als caña común of cañavera, is een krachtige invasieve plant uit Azië die in het mediterrane gebied flink terrein heeft gewonnen. In Valencia is de situatie zodanig ernstig geworden dat beheerders van rivieren een ingrijpende maatregel nemen: delen van de rivierbedding van de Molinell worden bedekt met geotextiel om hergroei te voorkomen en het ecosysteem te herstellen.
Waarom Arundo donax een probleem is
De plant groeit snel en kan meer dan acht meter hoog worden, met dikke, holle stengels die aan bamboe doen denken. De bladeren staan in twee rijen langs de stengel en in de zomer verschijnt een pluimvormige bloeiwijze. Het grootste gevaar schuilt echter in het wortelstelsel: het diepe, uitgebreide rizoomnetwerk is zwaar, vol reservevoedsel en kan na maaien, brand of een overstroming opnieuw uitschieten.
In tegenstelling tot veel andere soorten heeft Arundo donax geen zaad nodig om zich te verspreiden; een klein fragment van wortel of rizoom is al genoeg om een nieuwe kolonie te vormen. Daardoor zijn incidentele maaibeurten of lokale verwijderen vaak ineffectief en leidt dit tot voortdurende hergroei.
De plantaire expansie verdringt de oorspronkelijke vegetatie en verandert het landschap in uitgestrekte, uniforme rietvelden. Voor dieren betekent dit verlies van schuilplaatsen, voedselbronnen en schaduwplekken. Voor de rivier zelf veranderen temperatuur, lichtinval en stromingsdynamiek, terwijl de bodem overdekt raakt door een dichte laag rizomen die andere planten wegdrukt.
Gevolgen voor menselijk gebruik en veiligheid
In valleien en beken zoals de Molinell heeft de opeenhoping van riet invloed op de waterafvoer: dichte rietvelden werken als een verstopping en kunnen bij zware regenval het risico op overstromingen verhogen in dichtbebouwde gebieden. Droog materiaal stapelt zich op en vormt een aanzienlijk brandrisico, omdat het makkelijk ontbrandt. Daarnaast dringt de plant binnen in irrigatiekanalen, paden en perceelsgrenzen en schaadt het de werking van landbouwsystemen, wat economische verliezen kan veroorzaken voor boeren met al krappe marges.
De aanpak in de Molinell: geotextiel en herstel
De Confederación Hidrográfica del Júcar heeft in de Molinell gekozen voor een ingrijpende methode: het aanbrengen van een geotextiele deklaag over vijf meter van de servitude langs elke oever, voor een periode van achttien maanden. Het doel is helder: voorkomen dat rizomen opnieuw naar boven groeien en zo de plant effectief uit het systeem verwijderen.
Deze maatregel is geen eindpunt, maar onderdeel van een hersteltraject. Zodra de geotextielperiode voorbij is en de bestrijding succesvol blijkt, zullen technici de oevers herbeplanten met soorten die van nature in dergelijke stroomgebieden thuishoren, zoals álamos (populieren), tamarices (tamarisken) en sauces (wilgen). Deze beplanting helpt de rivier terug te brengen naar een natuurlijker evenwicht en voorkomt opnieuw insluipen van invasieve rietvelden.
Op regionaal niveau volgt de Generalitat een soortgelijke strategie binnen het plan Desencanyar, met forse investeringen om hele trajecten van rivieren zoals de Turia en de Júcar te herstellen na decennia van dominantie door rietvelden.
Waarom deze methode kansrijk is
Geotextiel werkt door licht en directe toegang tot de bodem te blokkeren, waardoor boven- en ondergrondse delen geen energie kunnen omzetten en geleidelijk verzwakken. Omdat Arundo donax sterk leunt op zijn rizoomreserves, kan langdurige isolatie de overlevingskansen aanzienlijk verkleinen. In combinatie met nadere ecologische herbeplanting ontstaat zo een langdurige strategie die zowel uitroeiing als herstel nastreeft.
| Probleem | Gehanteerde maatregel | Verwacht resultaat |
|---|---|---|
| Harde rizoomnetwerken die opnieuw uitschieten | Afdekken met geotextiel voor 18 maanden | Verzwakking en afsterven van ondergrondse reserves |
| Verdringing van inheemse flora en fauna | Herbeplanting met populieren, tamarisk en wilgen | Herstel van habitat en natuurlijker rivierdynamiek |
| Risico op overstroming en brand | Verwijdering van riet en herstel van stroomprofiel | Verbeterde waterdoorstroming en minder brandgevaar |
Als dit pakket aan maatregelen werkt in de Molinell, kan het model worden uitgelegd naar andere getroffen stroomgebieden. Langdurig toezicht en beheer blijven nodig: één succesvolle behandeling moet gevolgd worden door monitoring en snelle bijsturing om herintroductie te voorkomen.
Breder kader
Arundo donax wordt al decennialang als een van de ernstigste invasieve soorten in Spanje beschouwd. Op de Canarische Eilanden is de soort al ongeveer tachtig jaar aanwezig en heeft daar ook grote veranderingen in lokale ecosystemen veroorzaakt. In veel mediterrane stroomgebieden is het probleem inmiddels wijdverspreid, wat vraagt om gecoördineerde, grootschalige herstelprojecten en publieke kennis over preventie.
Veelgestelde vragen
- Wat is Arundo donax precies?
Arundo donax is een snelgroeiend rietachtig gewas uit Azië, vaak genoemd als caña común of cañavera. Het vormt dichte rietvelden en heeft een omvangrijk rizoomstelsel.
- Waarom gebruiken beheerders geotextiel?
Geotextiel blokkeert licht en beperkt de energievoorziening van rizomen. Bij langdurige toepassing vermindert het de overlevingskansen van ondergrondse reserves en voorkomt het nieuwe uitschieten.
- Is één behandeling voldoende om de plant voorgoed te verwijderen?
Noordzakelijk niet altijd. Succesvolle uitroeiing vereist doorgaans meerdere maatregelen: afdekken, mechanische verwijdering, ecologische herbeplanting en langdurige monitoring om terugkeer te detecteren.
- Hoe kan verspreiding worden voorkomen?
Voorkomen begint bij bewust beheer: controleren van materiaaltransport, vermijden van verplaatsen van grond of plantfragmenten, en snel ingrijpen bij beginnende aanplantingen in nieuwe gebieden.
