Nieuwe analyses van het Nationalt Center for Klimaforskning (NCKF) bij DMI laten zien dat het zee-ijs op aarde blijft krimpen. Zowel rond de Noordpool als rond de Zuidpool wijzen recente satellietmetingen op uitzonderlijk kleine ijsoppervlakten, een duidelijke indicatie van de impact van stijgende zeetemperaturen.
Wat zeggen de cijfers over het zee-ijs?
In het Noordpoolgebied bereikte de smeltperiode zijn dieptepunt op 7 september, toen het zee-ijs nog maar 5,1 miljoen vierkante kilometer besloeg. Dat oppervlak is ongeveer 120 keer zo groot als Denemarken en behoort tot de kleinste waarden die zijn geregistreerd sinds het begin van satellietwaarnemingen; het betreft de 14e minste gemeten uitgestrektheid.
Over de hele maand bedroeg de gemiddelde zee-ijsuitbreiding in het Noordpoolgebied 5,23 miljoen vierkante kilometer, waardoor het jaar werd geregistreerd als de 13e minste zomerse omvang in de meetreeks. Experts wijzen erop dat hoge zeetemperaturen en een uitzonderlijk klein winterpak de start van het smeltseizoen hebben verzwakt, waardoor het ijs minder weerbaar het voorjaar in ging.
Op het zuidelijk halfrond bereikte het winterijs een maximum van 18,07 miljoen vierkante kilometer. Hoewel dat oppervlak ruwweg veertigmaal groter is dan de gehele Europese Unie, is het toch een van de geringste waarden ooit gemeten. Voor dit jaar staat het geregistreerd als het vierde kleinste winterpak, net boven een piek uit 1986.
Terwijl patronen zich herhalen
De huidige cijfers zetten een voortgaande trend voort: zowel in 2023 als in 2024 werden er records genoteerd voor de kleinste winterbedekking rond Antarctica, en het recente jaar sluit daar op aan. Volgens onderzoekers lijkt de daling in het zuidpoolijs nu een vergelijkbaar neerwaarts patroon te volgen als dat wat al langer in het Noordpoolgebied wordt waargenomen.
Gorm Dybkjær, onderzoeker in zee-ijs bij NCKF (DMI), benadrukt de rol van toenemende watertemperaturen: “We zien jaar na jaar dat het zee-ijs in de Arctis een steeds kleiner oppervlakte beslaat. Daar is geen twijfel over: het lijdt onder de stijgende zeetemperaturen die met de wereldwijde opwarming samenhangen.”
Hij noemt ook het effect van een beperkt winterpak voor de toekomst: “Wanneer het zee-ijs zo weinig ruimte inneemt, warmt het open water veel meer op. Dat maakt het voor wind en golven makkelijker om bestaand ijs te breken — een proces dat de smelt verder versterkt.”
Gevolgen van dun en jong ijs
Wanneer grote aantallen ijs verdwijnen en nieuwe ijsvorming in de winter plaatsvindt, bestaat die nieuwe laag vaak uit dun en fragiel ijs. Dergelijke ijslagen zijn kwetsbaarder tijdens stormen en warme periodes en breken eerder op. Dit veroorzaakt een vicieuze cirkel waardoor het ijs minder goed kan herstellen en het totale zee-ijs op lange termijn afneemt.
- Open water absorbeert meer zonnewarmte dan ijs, wat extra opwarming veroorzaakt.
- Dunner ijs breekt makkelijker bij wind en golven, waardoor smelt versnelt.
- Herhaalde jaren met lage ijsbedekking verzwakken het jaarlijks herstelvermogen van de ijskap.
Hoewel er natuurlijke variaties zijn tussen jaren, wijzen de langetermijncijfers duidelijk naar een afnemende trend in zowel Arctische als Antarctische ijskapgebieden. De herhaalde kleine ijsbedekkingen vormen een krachtig signaal van een klimaat in transitie.
Tabel: Belangrijkste ijsgegevens
| Regio | Kerncijfer | Waarde | Ranking in meetreeks |
|---|---|---|---|
| Arctis (minimum smelt) | Diepste omvang | 5,1 miljoen km² (7 september) | 14e kleinste |
| Arctis (september gemiddelde) | Maandgemiddelde | 5,23 miljoen km² | 13e kleinste zomeruitbreiding |
| Antarctica (wintermaximum) | Maximale winteruitbreiding | 18,07 miljoen km² | 4e kleinste |
| Historische referentie | 3e kleinste waarde | 1986 (Antarcticamutatie) | Referentiejaar |
De tabel geeft een helder overzicht van de meest recente kernwaarden en plaatst ze in historisch perspectief. Deze getallen zijn gebaseerd op satellietmetingen en analyses uitgevoerd door het Nationalt Center for Klimaforskning (NCKF) binnen DMI.
Wat betekent dit voor de toekomst?
De continue afname van zee-ijs heeft meerdere implicaties: ze draagt bij aan veranderingen in regionale weerpatronen, beïnvloedt ecosystemen die afhankelijk zijn van ijs, en vergroot de snelheid waarmee oceanen warmte opnemen. Experts waarschuwen dat als de trend aanhoudt, de omstandigheden voor herstel van het zee-ijs elk jaar slechter worden.
Het vaststellen en begrijpen van deze trends is essentieel voor klimaatonderzoek, beleidsvorming en adaptatiestrategieën gericht op kwetsbare ecosystemen en kustgemeenschappen.
FAQ
- Waarom is zee-ijs belangrijk?
Zee-ijs reflecteert zonlicht, helpt regionale temperaturen te reguleren en vormt habitat voor tal van poolsoorten. Het fungeert ook als buffer tegen warmte-opname van de oceanen.
- Wat veroorzaakt de afname van zee-ijs?
De belangrijkste oorzaak is de stijging van zeetemperaturen als gevolg van mondiale klimaatverandering. Ook spelen atmosferische patronen en natuurlijke variabiliteit een rol.
- Is er nog herstel mogelijk?
Hoewel korte termijn fluctuaties mogelijk zijn, maken wetenschappelijke gegevens duidelijk dat langdurig herstel afhankelijk is van maatregelen die de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen verminderen.
- Hoe worden deze cijfers gemeten?
De gegevens komen uit satellietwaarnemingen en klimatologische analyses, uitgevoerd door onderzoekers bij onderzoekscentra zoals NCKF van DMI.
De recente cijfers vormen een belangrijke herinnering aan de snelheid van veranderingen in de polaire gebieden. Blijvende observatie en internationaal beleid blijven cruciaal om de gevolgen voor ecosystemen en samenlevingen wereldwijd te beperken.
